مجله اینترنتی پارسی گو: ماجرای جنجالی کارگاه مهارت های چند همسری چیست و برگزار کنندگان آن چه هدفی را دنبال می کنند و کارگاه مهارت های چند همسری دقیقا چه مشکلی را از جامعه حل خواهد کرد؟ با ما همراه باشید.
به تازگی کارگاهی جنجالی با نام کارگاه مهارت های چند همسری در تهران برگزار شده است. مسئول برگزاری این کارگاه اعتقاد دارد که مخالفت با چند همسری ظلم به آقایان و زنان بدون همسر است. اما به اعتقاد اکثر قریب به اتفاق متخصصان حوزه خانواده، اعم از کارشناسان دینی و مذهبی، و کارشناسان روانشناسی و خانواده پژوهی، ازدواج دوم (به جز شرایط خاص: بیماری همسر. مسافرت طولانی و…) نه تنها ظلم به زن و مرد نیست، بلکه نوعی هوسرانی تلقی شده و به لحاظ اخلاقی نیز «خیانت» محسوب می شود. در این مطلب به بررسی جزئیات این کارگاه جنجالی پرداخته ایم.
نکته: به گزارش پارسی گو پیشتر به موضوع ازدواج موقت (یا ازدواج دوم) بدون اجازه همسر اول پرداخته شده است که به طور خلاصه باید گفت: با توجه به امضاء و تعهدی که شوهر در عقدنامه ازدواج دائم می دهد (ازدواج اول. ۱۲ شرطی که مرد امضاء می کند) که ازدواج دوم (چه دائم و چه موقت) صرفا باید با «اجازه» همسر اول صورت بگیرد. این تعهد مرد است که امضاء می کند. بنابراین به لحاظ قانونی متعهد به انجام آن شده و به لحاظ شرعی هم موظف است به گفته و قول خود عمل کند و خلاف آن «دروغ» و حرام است.
شرط ۱۲ شروط ازدواج دائم (دفترچه عقد دائم که به امضاء زوجین می رسد) بیان می دارد: زوج همسر دایمی دیگری بدون رضایت زوجه (ازدواج مجدد مرد بدون اجازه همسر) اختیار کند یا به تشخیص دادگاه نسبت به همسران خود اجرای عدالت ننماید.
کارگاه مهارتهای چند همسری؛ همه چیز درباره یک کارگاه جنجالی در تهران
چند روزی است که تصویری از برگزاری کارگاه مهارتهای چندهمسری در شهر تهران، واکنش‌های متفاوتی را در شبکه‌های اجتماعی ایجاد کرده است. تا جایی که برخی تصور می‌کنند این برگزاری این کارگاهها واقعیت ندارد و پوستر طراحی شده برای این کارگاه غیر واقعی است.
بررسی‌های نشان می‌دهد، برگزاری این کارگاه مهارتهای چندهمسری در تهران واقعیت دارد و مسئولیت برگزاری آن با موسسه حیات حسنی در شهر قم است. درباره چرایی برگزاری این کارگاه حجت‌الاسلام محمد عسگری مسئول واحد مشاوره موسسه حیات حسنی در شهر قم با ایرنا گفتگو کرده است. حجت‌الاسلام عسگری از برگزارکنندگان و مسئولان این موسسه است و معتقد است، مخالفت با چندهمسری، ظلم به آقایان و زنان بدون همسر است!
کارگاه مهارت های چند همسری و شرایط ازدواج دوم با اجازه همسر اول
متن کامل این گفتگو را در ادامه بخوانید:
آقای عسگری، پوستر آموزش چند همسری چند روزی است در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود و خیلی‌ها نفس برگزاری این کارگاه را حتی باور نکردهاند، واقعا شما در شهر تهران قرارست این کارگاه را برگزار کنید؟
بله، مگر چه اشکالی دارد؟ ما در این کشور حدود ۱۰۰ هزار خانواده‌ای داریم که تعددی هستند، یعنی یک آقا چند همسر دارد. آیا اینها نیاز ندارند مرکزی باشد که به صورت علمی و مشاوره‌ای به آنها خدمت کند؟
منبع آمارتان کجاست، که ۱۰۰ هزار خانواده به قول شما «تعددی» داریم؟
مراکز رسمی، شما می‌توانید از مراکز رسمی تایید این آمار را بگیرید!
تصویر پوستری که در روزهای اخیر در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود
درباره موسسه «حیات حسنی» کمی توضیح بدهید، این موسسه در کدام شهر است، آیا مجوزی برای فعالیت دارد، هدف از تشکیل این موسسه چیست؟
یک موسسه آموزشی، تبلیغی و طلبگی در حوزه آموزش تعدد زوجات و فرهنگ‌سازی در این زمینه، فعالیت‌های جهادی هم داریم و وابستگی به نهاد خاصی نداریم. دوره‌های کارگاهی برگزار می‌کنیم برای اعضای خانواده‌های تعددی چه مردان و چه زنان.
در کدام شهر فعالیت می‌کنید؟
ما در شهر قم مستقر هستیم.
غیر از شهر قم در شهرهای دیگر هم کارگاه برگزار کرده‌اید؟
بله در اصفهان و ان‌شاالله به زودی هم در تهران.
چرا در تهران؟
خب چه اشکالی دارد، تهران نیاز دارد ماهم در تهران برگزار می‌کنیم و البته درخواست‌هایی هم بود.
برای برگزاری این دوره از کجا مجوز گرفته‌اید؟
بالاخره گرفته‌ایم دیگر. ما هم تامین کننده استاد و محتوای این دوره‌ها هستیم.
استاد‌های این دوره‌ها چه کسانی هستند؟
هرکسی که ان‌شاالله در این دوره‌ها شرکت کرد می‌تواند ببیند که استاد‌ها چه کسانی هستند.
یعنی این استاد‌ها به چه اساس انتخاب می‌شوند؟
در واقع این اساتید از حوزه هستند و ممکن است از دانشگاه هم انتخاب شده باشند، برخی عامل هستند و برخی دیگر عامل نیستند و سطح علمی قابل قبولی دارند.
عامل به این معنا که آنها هم تعدد زوجات دارند؟
در برخی موارد بله!
دقیقا تخصص این اساتید چه هست؟
حوزه دین کار می‌کنند دیگه! و تخصص مسائل دینی دارند.
از انتقاداتی به شما در شبکه‌های اجتماعی شده با خبر هستید؟ خیلی‌ها به کلی متعجب هستند که اصلا چرا این چنین دوره‌ای در حال برگزاری است و خیلی‌ها عنوان می‌کنند این کار خلاف عرف جامعه ماست. بله خلاف عرف است و اشتباه همین‌جاست. خدای متعال مرد را به طور تکوینی تعددی خلق کرده و متناسب با آن، قانون تشریح کرده، کسی می‌تواند منکر این واقعیت شود؟
اما خیلی‌ها معتقدند که این کار دقیقا در وضعیت امروز جامعه چه اولویت و ضرورتی دارد؟
ما سوپر میلیاردرهایی را داریم که بندگان خدا، دوست دارند که زندگی دوم تشکیل بدهند، سفره‌ی دیگری را پهن بکنند اما، جریان فرهنگی غرب زده، فمنیست‌های غرب‌گرا و البته فمنیست‌های مذهبی و حتی مسجدی به همراه قانون ظالمانه‌ای که ایجاد شده، مانع از این واقعیت مهم (چندهمسری) در جامعه ما شده اند.
در واقع شما می‌خواهید برای چند همسری برای گروهی از مردان نسخه بپیچید؟
نه، ما قصد نسخه پیچیدن نداریم و چندهمسری شرایط خاص خود را دارد، اما برخی هستند که می‌توانند و خانواده‌ی دیگر تشکیل دهند. ما در ایران بین ۳۰ تا ۴۹ سال، اعم از باکره تا مطلقه حدود ۴ تا ۵ میلیون زن داریم که اینها همسر ندارند. آیا اینها حق تاهل ندارد؟
این مواردی که می‌گویید حریم شخصی هر فرد است و علاوه بر این چرا شما فقط از چند همسری می‌گویید؟
مسایل دیگر مثل ازدواج آسان را باید از دولت و قوای دیگر مطالبه کرد. ما ۴ تا ۵ میلیون قربانی دارند ایا اینها حق تاهل دارند یا نه؟ چون امکان ازدواج اول برای آنها ممکن نیست؟
چطور ممکن نیست؟
نیست بالاخره و اینها می‌توانند به عنوان همسر دوم، سوم و چهارم می‌توانند وارد زندگی مشترک شوند. کسانی هم هستند که شرایط‌ش را دارند و می‌توانند زیر بال و پر اینها را بگیرند.
یعنی معتقدید این موارد فقط باید با چندهمسری حل شود؟
بالاخره در حوزه‌های دیگر الی‌ماشاالله هستند نهاد‌هایی که تبلیغ می‌کنند. نظام خانواده شامل بخش‌های مختلفی است و چندهمسری هم یکی از ضلع‌های این مجموعه است. اگر راه حلال ببندیم و سگ را ببندیم و سنگ را باز بگذاریم، فحشا جامعه را در بر می‌گیرد. همانطور که می‌بینیم برخی در جامعه گرفتار هستند. اگر راه حلال را باز بگذاریم و آنها عدالت داشته باشد این مشکلات دیگر پیش می‌آید.
اما هستند نه کارشناسان دانشگاهی، بلکه کارشناسان دینی و مذهبی که عنوان می‌کنند پرداختن به مسائلی از این دست، راه لاابالی‌گری را باز می‌کند.
نه دیگه، برعکس، وقتی راه حلال باز شود دیگر راه لاابالی بسته می‌شود. مخالفت با چندهمسری علاوه بر مردان، ظلمی علیه زنان نیز هست. متاسفانه این حق زنانی است که همسر ندارد و حق آنها ضایع می‌شود. یک مردی می‌خواهد بیاید و مسئولیت بپذیرد کجای این ماجرا بد است؟
بالاخره زنان نیاز تکوینی به شوهر دارند و نمی‌توان مانع این نیاز شد. زنان چهار نوع نیاز به شوهر دارند، نیاز عاطفی، نیاز معنوی به شوهر و نیاز جنسی به شوهر و نیاز اقتصادی به شوهر. شما به عنوان دولت اگر زنی ازدواج نکرده شما می‌توانید نیاز اقتصادی آن را حل کنید باقی نیاز‌ها چه می‌شود؟
حتی به شوخی هم درباره تعدد زوجات حرف نزنید
یکی از مدیران کارگاه چندهمسری: مخالفت با تعدد زوجات، ظلم به مردان و زنان است!
یکی از مدیران کارگاه مهارت های چند همسری معتقد است مخالفت با تعدد زوجات ظلم به مردان و زنان است. این گفتگو را مطالعه بفرمایید:
دوره‌هایی که برگزار می‌کنید به چه شکلی است و چه آموزش‌هایی می‌دهید؟
ما هم برای آقایان آموزش داریم و هم برای خانم‌ها. شرکت‌کنندگان در این دوره‌ها ممکن است اعضای خانواده‌های تعددی باشد یا اصلا کسانی هستند که می‌خواهند در این رابطه اطلاعات خود را بیشتر کنند.
دقیقا چه آموزش‌هایی می‌دهید؟
ضرورت‌ها و الزامات زندگی تعددی تبین می‌شود. احکام شرعی چند همسری تبیین می‌شود که باور بفرمایید تا کنون باز نشده است. از بحث نفقه یا روابط بین خود. مهارتهای زندگی چندهمسری هم یکی دیگر از سرفصل‌هاست که تاکنون مطرح نشده. ما الان حدود ۱۰۰ هزار خانواده دارای چندهمسر در کشور داریم که ممکن است برخی از این خانواده‌ها دچار بحران‌هایی باشند وقطعا نیاز به آموزش دارند و باعث می‌شویم زندگی آنها قوام داشته باشد.
به کسانی که قصد چندهمسری داشته باشند هم آموزش می‌دهید؟
بله موارد زیادی بوده و ماهم قبل از آن مسائل این زندگی را به آنها آموزش می‌دهیم. به خانم‌ها این آموزش‌ها داده می‌شود.
گزارش روزنامه اعتماد درباره کارگاه مهارت های چند همسری
بررسي چگونگي تبديل يك سوژه به مساله اظهارنظرهاي اجتماعي
به گزارش پارسی گو روزنامه اعتماد در گزارشی با محوریت بررسی کارگاه مهارت های چند همسری نوشت: چندهمسري مساله كيست؟ آيا صدا و سيما مي‌دانست نظر رهبر درباره چندهمسري چيست؟ براساس آنچه از رهبري نقل شده «افراد شاغل در بيت رهبري اگر همسر دوم اختيار كنند، اخراج مي‌شوند»
هنوز هيچ‌كس نمي‌داند دقيقا چه اتفاقي افتاد كه برگزاري يك كارگاه و پوستر آن با نام کارگاه مهارت های چند همسری به مساله‌اي تبديل شد تا كاربران شبكه‌هاي اجتماعي از يك سو و مديران ارشد كشور از سوي ديگر درباره آن موضع‌گيري كنند. شايد آن برنامه صدا و سيما بستر اوليه اين موضع‌گيري‌ها و حساس‌شدن به پوستر برگزاري كارگاه را فراهم كرده بود. همان برنامه‌اي كه نامش «بدون توقف» است و شبكه ۳ آن را پخش مي‌كند. جالب آنجاست كسي كه در دفاع از چندهمسري در اين برنامه سخنراني كرده بود همان روحاني خوش‌سيما و خوش‌صدا بود. شايد هم كسي باور نمي‌كرد كه «عليرضا قاسميان» در اين برنامه درباره چند همسري گفت كه بيش از سه ميليون خانم ازدواج نكرده در جامعه امروزمان داريم.
از سوي ديگر وقتي پوستر برگزاري اين كارگاه در شبكه‌هاي اجتماعي دست به دست مي‌شد طراح آن نيز صدايش درآمد. اما مهم‌ترين واكنش‌ها به اين ماجرا بازنشر ديدگاه مقام معظم رهبري درباره مقوله چندهمسري بود. سايت عماريون و روزنامه‌هايي چون خراسان نيز به اين ديدگاه پرداختند. براساس آنچه از رهبر معظم انقلاب نقل شده است «افراد شاغل در بيت رهبري اگر همسر دوم اختيار كنند، اخراج مي‌شوند.» رهبر انقلاب در اين‌زمينه گفته‌اند: «بنده اصلا فتوايي در زمينه استحباب تعدد زوجات در شرايط كنوني جامعه ندارم و اصلا هم‌چنين چيزي را قبول ندارم. آقايان حتي به شوخي هم نبايد درباره تعدد زوجات حرف بزنند كه باعث دلسردي خانم‌ها مي‌شود.» جالب اينجاست در حالي شبكه ۳ سيما در برنامه يادشده سخنان آن روحاني را در باب چندهمسري پخش كرد كه باشگاه خبرنگاران جوان از مجموعه‌هاي صدا وسيما بلافاصله بعد از واكنش‌ها به اين موضوع به طور مفصل موضع رهبري را مرور كرد. همين وضعيت سبب شده تا اين پرسش پررنگ‌تر شود كه اگر صدا و سيما به موضع مقام معظم رهبري واقف است چگونه زمان و امكانات براي توصيه به چندهمسري در برنامه‌هاي خود تخصيص داده است.
حال ۳ روز ديگر يعني ۱۷آبان قرار است اين كارگاه برگزار شود و تاكنون علاوه بر «طيبه سياوشي» و «سيده حميده‌زرآبادي» اعضاي فراكسيون زنان مجلس، محمدرضا بادامچي عضو كميسيون اجتماعي هم درباره برگزاري اين كارگاه از خانه ملت موضع گرفته‌اند. از سوي ديگر «محمدمهدي تندگويان» معاون وزير ورزش و جوانان و «عاليه شكربيگي» جامعه‌شناس خانواده نيز درباره چندهمسري و برپايي كارگاه براي آن موضع گرفته اند.
چرا چنين مجوزي داديد؟
يكي از مسوولان موسسه «حيات حسني» به خبرآنلاين در پاسخ به اين سوال كه «شما كه خود مروج چند همسري هستيد، خودتان چند همسر داريد؟» گفته است: «خانم‌هاي هيات موسس ما با اين موضوع موافق هستند و گمان مي كنم اين پرسش شما خصوصي است كه از من مي‌پرسيد.» مهم‌ترين نكته‌اي كه درباره اين ماجرا مطرح است اينكه ما بيش از آنكه با مساله‌اي به نام «چندهمسري» مواجه باشيم با مشكلات مختلفي در طلاق و مهريه مواجهيم و نگراني جامعه ما اين روزها بيش از آنكه چندهمسري باشد عدم رغبت به ازدواج است.
چيزي كه سعيد خراط‌ها جامعه‌شناس و آسيب‌شناس مسائل اجتماعي در گفت‌وگو با پانا، گفت: «چندهمسري جايي در فهرست مسائل و مشكلات اجتماعي ندارد و موضوعي كه اكنون بايد در جامعه مورد توجه قرار بگيرد ازدواج و طلاق است.» مهم‌ترين پرسش اين است كه از منظر جامعه‌شناختي مقوله «چندهمسري» چه جايگاهي در ميان مسائل اجتماعي ايران دارد و آيا اساسا آنقدر اهميت دارد كه براي حل و فصل ارتباطات درون چنين سبكي از زندگي نياز به برپايي كارگاه باشد. همان نكته‌اي كه «سيده حميده زرآبادي» نماينده مجلس و عضو فراكسيون زنان در تذكر كتبي به وزراي اطلاعات و كشور گوشزد كرده بود. او در نامه خود به اين دو وزير كابينه نوشته است: «همان‌گونه كه مستحضريد چند روزي است تصويري از برگزاري كارگاه آموزشي با موضوع « مهارت‌هاي ارتباطي خانواده‌هاي چند همسري» با كوشش موسسه حيات حسني با هدف «پژوهش، تبيين، و حمايت از سبك زندگي اسلامي از جمله ازدواج‌هاي چند همسري اسلامي، در سطوح محلي و ملي و بين‌الملل» و داراي مجوز رسمي (به ادعاي ايشان) در سطح شهرهاي قم، اصفهان و تهران پخش گرديده است.»
در بخش ديگري از اين نامه آمده است: «سه معضل اصلي اشتغال، اقتصاد و ازدواج گريبانگير درصد بالايي از جوانان اين سرزمين است كه هر سه اين مقوله‌ها رابطه تنگاتنگي با يكديگر دارند. نبود بازار كار مناسب، بيكاري، مشاغل كاذب و در پي آن مشكلات اقتصادي، مقوله‌هاي خطرناكي همچون نرخ بالاي طلاق، عدم رغبت جوانان به ازدواج و ازدواج سفيد را در پي داشته است. حال در اين زمان كه به دليل فشارهاي اقتصادي ناشي از تحريم‌هاي حداكثري اعمال شده بر مردم، حفظ آرامش در جامعه در دستور كار وزارتخانه‌هاي اطلاعاتي و امنيتي قرار گرفته است آيا ترويج فرهنگ چندهمسري منتج به افزايش نارضايتي بيش از نيمي از جامعه بالاخص زنان و در نتيجه ايجاد التهاب در كشور نخواهد شد؟ آيا مجوز برگزاري چنين كارگاه‌هايي كه نه تنها مشكلي از مشكلات اجتماعي جوانان و جامعه را حل نمي‌كند بلكه سبب افزون طلبي و زياده‌خواهي قشر خاص و بعضا متمول جامعه و در پي آن افزايش شكاف طبقاتي، ايجاد ناامني و هرج و مرج در كشور خواهد بود يك تصميم كارشناسانه و مديريتي است با عنايت به اهميت موضوع و جلوگيري از تنش‌هاي احتمالي اجتماعي در سطح جامعه و نيز جهت تحكيم بنيان خانواده، حفظ آرامش زنان اسلامي و ايراني و جلوگيري از ترويج ساختارهاي هنجارشكنانه خواهشمند است به قيد فوريت و در اسرع وقت دستور فرماييد موضوع مورد بررسي دقيق و كارشناسانه قرار گرفته و از نتيجه اقدامات به عمل آمده اينجانب را مطلع نماييد.»
سست شدن بنياد خانواده و اقتصاد با ترویج چند همسری
موضع‌گيران در برابر برپايي کارگاه مهارت های چند همسری براين نكته تاكيد دارند كه چنين رويه‌اي مي‌تواند موجب سست‌شدن بنياد خانواده شود. در عين حال موضوع اقتصاد بسيار مهم‌تر و تاثيرگذارتر از آن است كه با تكيه بر چندهمسري بتوان بنياد خانواده را تحكيم بخشيد. براي مثال محمدرضا بادامچي، نماينده مردم تهران گفته است: «ترويج چند همسري باعث سست‌شدن بنيان خانواده‌ها است و بايد جاي ترويج چند همسري مشكلات اشتغال جوانان را حل كنيد تا آنها بتوانند ازدواج كنند.» او دراظهارنظر خود توضيح داده است: «برگزاري كارگاه آموزشي با هدف ترويج چند همسري تنها باعث از بين رفتن قبح موضوع در جامعه و ناپايدار كردن سلامت خانواده مي‌شود. حتي امكان دارد كه برخي از افراد با اين‌گونه تبليغات به اين موضوع روي آورده كه نتيجه آن از هم پاشيدن خانواده خواهد شد. در حال حاضر شرايط اقتصادي به گونه‌اي پيش رفته كه حتي برخي از متولدين دهه ۶۰ هم نتوانستند به دليل نبود شرايط به خصوص وضعيت اشتغال ازدواج كنند. به جاي برگزاري اين كارگاه‌ها و ترويج چندهمسري وضعيت اقتصادي را بهبود بخشيده و شرايط ازدواج را براي جوانان تسهيل كنيم تا ما شاهد وجود افراد ۴۰ ساله با تحصيلات عاليه نباشيم كه به دليل نداشتن شغل امكان ازدواج ندارند.» بادامچي با انتقاد از پخش برنامه‌اي در صدا و سيما با موضوع ترويج چند همسري گفت كه انتظار مي‌رود رسانه ملي در پخش برنامه‌هاي خود نظارت بيشتر داشته و تجديدنظر كند. اين رويه تنها به بنيان خانواده آسيب رسانده و يكي از غيراصولي‌ترين كارها به شمار مي‌آيد. در همين حال محمدمهدي تندگويان معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان نيز توجه به مقوله اقتصادي را مهم‌تر از مولفه‌هاي تاثيرگذار ديگر دانسته و گفت: «از كساني كه مي‌خواهند در خصوص ترويج ازدواج دوم فرهنگ‌سازي يا كمك كنند، خواهش مي‌كنم كه اين هزينه را به خيرين ازدواج بدهند تا جوانان كشور كه دچار موانع اساسي در امر ازدواج هستند، مشكلات‌شان حل شود. وقتي با مشكل اساسي‌تري روبرو هستيم، مطرح كردن اين موضوع نمي‌تواند جزو اولويت‌هاي ما قرار بگيرد. از سوي ديگر كشور ما كشوري نيست كه از لحاظ ساختار جنسيتي دچار مشكل باشد و نياز داشته باشيم تا موضوع ازدواج دختران يا زنان دچار تجرد قطعي را مطرح كنيم. شرايط فعلي فرهنگ ما چنين موضوعاتي را نمي‌پذيرد و ترويج چنين موضوعاتي نيز جوابگو نيست. جامعه فعلي ما با موضوعات مختلف فرهنگي، مسائل اقتصادي و آسيب‌هاي اجتماعي موجود اين فرهنگ را نمي‌پذيرد. هنوز نتوانسته‌ايم براي موضوع ازدواج ساماندهي مناسبي داشته باشيم كه حالا بخواهيم روي مدل‌هاي مختلف ازدواج بحث كنيم.» عاليه شكربيگي جامعه‌شناس نيز در اين باره به موضع‌گيري پرداخته است. او كه رييس كارگروه خانواده در معاونت زنان و خانواده رياست‌جمهوري نيز هست گفته است: افرادي كه چندهمسري را تبليغ مي‌كنند، تيشه به ريشه خانواده در ايران مي‌زنند، آنها بايد به اين موضوع توجه داشته باشند كه اين مقوله در فرهنگ ما قابل قبول نبوده، نيست و نخواهد بود.
واکنش قابل تأمل کاربران به طراحی پوستر کارگاه مهارت های چند همسری
پارسی گو: در طراحی پوستر کارگاه مهارت های چند همسری به این شکل تداعی شده است که یک خانواده مذهبی، با خانم های چادری، و مردی انقلابی (با چفیه) به چنین موضوعی رضایت دارند! در صورتیکه که «روشن» است که وقتی فتوا و نظر رهبر انقلاب اسلامی درباره چند همسری مشخص است، و وقتی ایشان می فرمایند حتی این موضوع به شوخی هم نباید مطرح شود، و وقتی رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی می فرمایند اگر در دفتر ایشان کسی ازدواج دوم داشته باشد اخراج می شود، چطور یک مطیع رهبری که دوستان و طراحان کارگاه مهارت های چند همسری آن را در مرکز پوستر قرار داده اند تن به چنین امری داده است؟ تصویر فوق واکنش قابل تأمل کاربران فضای مجازی به این موضوع است.
واکنش ها به تبلیغ کارگاه چندهمسری در تهران
به گزارش پارسی گو هرانا درباره موضوع کارگاه مهارت های چند همسری نوشت: انتشار پوستر تبلیغاتی کارگاهی در تهران تحت عنوان «مهارتهای ارتباطی خانواده های چند همسری» طی روزهای اخیر در شبکه های اجتماعی واکنش بسیاری را به همراه داشته است. گفته می شود این پنجمین دوره برگزاری این کارگاه خواهد بود. به گفته یکی از دست اندرکاران این کارگاه، اساتیدی که در کارگاه حضور خواهند داشت در پایان دوره به عنوان سورپرایز برای مردان متاهل شرکت کننده در این کارگاه جهت اختیارکردن همسر دوم وساطت خواهند کرد! ترویج چند همسری می‌تواند بخشی از فعالیت‌های سیستماتیک اخیر حاکمیت برای افزایش جمعیت تلقی شود. این موضوع طی روزهای اخیر واکنش های مختلفی را به همراه داشته است که در این گزارش به برخی از آنان پرداخته شده است.
ایسنا در این باره می نویسد: طی روزهای اخیر انتشار یک تبلیغ درباره «کارگاه آموزشی مهارتهای ارتباطی خانواده‌های چند همسری» بازتاب گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی به همراه داشته است. کارگاهی رایگان که به گفته برگزارکنندگان، در این کارگاه الزامات تشکیل خانواده‌های چندهمسری، احکام فقهی خانواده‌های چندهمسری و مهارتهای ارتباطی خانواده‌های چندهمسری آموزش داده می‌شود. به گفته یکی از برگزارکنندگان، این کارگاه پنجمین کارگاهی است که «موسسه حیات حسنی» در شهرهای مختلف برگزار می‌کند. این موسسه گویا یک سورپرایز هم برای مردان متاهل مشتاق به چندهمسری دارد؛ آنطور که این فرد می‌گوید در آخر این کارگاهها اساتید برای مردان متاهلی که شرایط و زمینه را داشته باشند برای اختیارکردن همسر دوم وساطت خواهند کرد!.
همچنین خبرگزاری ایرنا نیز گفتگویی با یکی از برگزار کنندگان این کارگاه ها به نام محمد عسگری داشته است. وی معتقد است مخالفت با چندهمسری علاوه بر مردان، ظلمی علیه زنان نیز هست. این در حالی است که آیت الله خامنه ای فروردین ماه سال گذشته در جمع کارکنان بیت رهبری با اشاره به اینکه تعدد زوجات را قبول ندارد گفنه بود: افراد شاغل در بیت رهبری اگر همسر دوم اختیار کنند، اخراج می‌شوند.
محمد عسگری عسگری در پاسخ به سوالی در خصوص ضرورت این کارگاه ها گفته است: ما سوپر میلیاردرهایی را داریم که بندگان خدا، دوست دارند که زندگی دوم تشکیل بدهند، سفره دیگری را پهن بکنند اما، جریان فرهنگی غرب زده، فمنیست‌های غرب‌گرا و البته فمنیست‌های مذهبی و حتی مسجدی به همراه قانون ظالمانه‌ای که ایجاد شده، مانع از این واقعیت مهم (چندهمسری) در جامعه ما شده اند.
همچنین محمدمهدی تندگویان معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان با بیان این که در حال حاضر اولویت کشور ازدواج جوانان است، گفت: از کسانی که می‌خواهند در خصوص ترویج ازدواج دوم فرهنگ‌سازی یا کمک کنند، خواهش می‌کنم که این هزینه را به خیرین ازدواج بدهند تا جوانان کشور که دچار موانع اساسی در امر ازدواج هستند، مشکلاتشان حل شود. او با اشاره به گسترش تبلیغات برای ترویج چند همسری افزود: وقتی با مشکل اساسی‌تری روبه‌رو هستیم، مطرح کردن این موضوع نمی‌تواند جزو اولویت‌های ما قرار بگیرد. از سوی دیگر کشور ما کشوری نیست که از لحاظ ساختار جنسیتی دچار مشکل باشد و نیاز داشته باشیم تا موضوع ازدواج دختران یا زنان دچار تجرد قطعی را مطرح کنیم.
طیبه سیاوشی، نماینده مجلس شورای اسلامی نیزدراین زمینه با بیان اینکه گفتن برخی از حرف‌ها مشمئز کننده است، می‌گوید: بعضی‌ها دنبال دردسر‌های جدید هستند، چند همسری درعرف و فرهنگ ایرانی جایی ندارد و نمی‌دانم این کار و حرکت، توطئه چه کسانی است؟ نماینده مجلس شورای اسلامی در ادامه می‌افزاید: چندهمسری نه دستور اسلام است و نه درآن تجویز شده، نه در شرع چنین حکمی آمده است و نه در فرهنگ ما جایی دارد. وی درادامه اظهار می‌دارد: طرح بحث چند همسری در جامعه موجب نگرانی مادران و همچنین خانواده را با بحران هایی مواجه می کند که هزینه اجتماعی زیادی را به جامعه تحمیل می کند به نظر من برنامه‌های ما باید درجهت تحکیم بنیان خانواده و تقویت پیوند بین افراد باشد نه در جهت تهدید خانواده.
فریده اولاد قباد، رئیس فراکسیون زنان مجلس نیز درخصوص این آگهی اعلام کرد که در حال پیگیری موضوع است و شدیدا به دنبال چرایی پخش این آگهی است.
محمدرضا بادامچی نماینده مردم تهران نیز در واکنش به این موضوع گفت: برگزاری کارگاه آموزشی با هدف ترویج چند همسری تنها باعث از بین رفتن قبح موضوع در جامعه و ناپایدار کردن سلامت خانواده می‌شود. حتی امکان دارد که برخی از افراد با این گونه تبلیغات به این موضوع روی آورده که نتیجه آن از هم پاشیدن خانواده خواهد شد. نماینده تهران خاطرنشان کرد: در حال حاضر شرایط اقتصادی به گونه ای پیش رفته که حتی برخی از متولدین دهه ۶۰ هم نتوانستند به دلیل نبود شرایط بخصوص وضعیت اشتغال ازدواج کنند. به جای برگزاری این کارگاهها و ترویج چند همسری وضعیت اقتصادی را بهبود بخشیده و شرایط ازدواج را برای جوانان تسهیل کنیم تا ما شاهد وجود افراد ۴۰ ساله با تحصیلات عالیه نباشیم که به دلیل نداشتن شغل امکان ازدواج ندارند.
نظر جنجالی حجت الاسلام قاسمیان درباره چند همسری در برنامه بدون توقف
پشت صحنه تبلیغات چندهمسری: مباح اما ناروا
انتشار پوستر برگزاری کارگاه مهارتهای ارتباطی خانواده چندهمسری، بار دیگر این موضوع جنجالی را بر سر زبان‌ها انداخته و این بار هر کسی با هر تریبونی که دارد به آن می‌تازد. در این میان کارشناسان می‌گویند گرچه چند همسری با شرایط و ملزومات خود در اسلام مباح است، اما لزوما به معنی صحیح بودن آن برای جامعه امروز نیست.
همین چند وقت پیش بود که برنامه گفت‌وگو محور «بدون‌توقف» شبکه سه سیما به زعم خود موضوع جنجالی چندهمسری را انتخاب کرد و با دعوت از حجت‌الاسلام قاسمیان، از روحانیون مشهور، آن را به عنوان بهترین راهکار کاهش تجرد قطعی دختران پیشنهاد داد.
خیلی‌ها می‌گویند کاش یکی از جوان‌هایی که به عنوان یکی از طرف‌های گفت‌وگو آنجا حضور داشت، از این روحانی که از جمله به خاطر صوت خوشش مشهور است، می‌پرسید که بر مبنای کدام مطالعه علمی مدعی است روحیه زنی که همسر چندم یک مرد شده است، از روحیه یک دختر مجرد بهتر است؟ با این حال افکار عمومی ساکت ننشستند و طولی نکشید قسمت‌های مختلف این برنامه با انتشار در شبکه‌های اجتماعی با واکنش منفی مردم همراه شد. البته شبکه سه سیما یک بار دیگر در یکی از سکانس‌های سریال ستایش از چند همسری حمایت کرد که البته این سکانس هم از دید مردم و منتقدان دور نماند.
حالا در ادامه سریال تبلیغ چندهمسری، این‌بار یک موسسه دست به کار شده و پوستری منتشر کرده است که بر اساس آن، قرار است نخستین کارگاه آموزش مهارتهای ارتباطی خانواده‌های چند همسری، آبان ماه در تهران برگزار می‌شود. اما این بار در کنار افکار عمومی کارشناسان و صاحب‌نظران مختلف به این موضوع تاختند. برخی آن را برداشتی نادرست از قوانین اسلامی دانسته‌اند که در تضاد با فرهنگ ایرانی است و نتیجه‌ای جز ایجاد ترس و ناامنی در خانواده‌ها نخواهد داشت. برخی دیگر این سوال را مطرح کردند که آیا نباید به جای چنین تبلیغاتی با آموزش صحیح رابطه بین همسران را تقویت کرد تا آسیبی خانواده‌ها را تهدید کند؟
با این حال دست‌اندرکاران برگزاری این کارگاه معتقدند اجرای چنین کارگاهی از واجبات است؛ به طوری که در سایت موسسه مورد نظر آمده است با توجه به ابعاد بحران تجرد دختران و زنان سرپرست خانواده در کشور و وجوب تبلیغ این مهم، طبق مصوبه هیات امنای موسسه، برگزاری دوره‌ها بدون هزینه خواهد بود.
۱۰۰ هزار خانواده چند همسری در ایران
در این میان یکی از دست‌اندرکاران این موسسه در گفت‌وگو با ایرناپلاس مدعی است که ۱۰۰ هزار خانواده چند همسری در ایران وجود دارد که همه آنها دارای حق حیات بوده و باید از حقوق اجتماعی خود آگاه باشند. آن طور که از صحبت‌های این فرد برمی‌آید گویا این موسسه در نقش یک پیمانکار وارد موضوع شده و به سفارش یک موسسه یا یک سازمانی در تهران عهده‌دار وظیفه تولید محتوا، انتشار پوستر و معرفی اساتید سخنران شده است. این موسسه پیشتر هم کارگاه‌هایی درباره موضوع فرزندآوری داشته است. به‌طوری که به گفته این فرد این موسسه بر مبنای کتاب‌های شهید مطهری، تفسیرالمیزان علامه طباطبایی و فتواهای امام خمینی در تحریرالوسیله کارگاه‌هایی در حوزه نظام خانواده و فرزند آوری داشته و حالا نوبت به چند همسری رسیده است. سوال اینجاست که چه سازمان، فرد یا نهادی هزینه تبلیغات چنین کارگاه‌هایی را می‌دهد؟ کارگاه‌هایی که اگر برگزارکنندگان آن پشتوانه مالی نداشتتند، مجبور بودند برای برگزاری کارگاه خود هزینه گزافی از شرکت‌کنندگان طلب کنند.
جلودارزاده: همسران شهدا از چنین بهانه‌هایی درد و رنج فراوان دیده‌اند
یکی از مخالفان ماجرا چند همسری سهیلا جلودارزاده نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی است. او در گفت‌وگو با ایرناپلاس می‌گوید: گویا مسئولان صدا و سیما به تمامی وظایف شرعی و قانونی خود عمل کرده‌اند که حالا به فکر تبلیغ چند همسری افتاده‌اند. چنین موضوعی باعث بدانگاری نسبت به شرع و خود باعث ایجاد معضلات مختلف اجتماعی می‌شود و کانون گرم خانواده‌های را به هم می‌ریزد. به اعتقاد او ترویج چند همسری، زندگی را عاری از مهر و محبت کرده و آمار طلاق را بالا می‌برد و شمار فرزندان طلاق را بیشتر می‌کند.
جلودارزاده می‌گوید: بر اساس برنامه ششم توسعه، رسانه‌ها مکلف به آموزش مهارتهای زندگی و تقویت بنیان خانواده هستند؛ نه این که در جهت عکس آن عمل کنند. پیروان چند همسری این موضوع را باعث کاهش تجرد دختران می‌دانند اما زنان جوان و همسران شهیدی داشتیم که با چنین بهانه‌ای رنج و درد فراوان دیده‌اند.
پوستر اصلی کارگاه مهارت های چند همسری
تعداد مردان و دختران ازدواج نکرده برابر است؟
در حالی موضوع چند همسری این روزها داغ شده و پیروان آن ادعای کمک به دختران و زنان مجرد را دارند که پاسخ یک سوال از سوی این افراد داده نمی‌شود که آیا تعداد دختران ازدواج نکرده و تعداد مردان ازدواج نکرده اختلاف و تفاوت فاحشی دارد که برای ازدواج دختران ناگزیر باشیم از گزینه همسر دوم استفاده کنیم؟ این سوال اگرچه از سوی این افراد بی‌جواب مانده اما کارشناسان می‌گویند بر اساس آمار سال ۹۶ کشور ما ۱۲ میلیون زن و مرد هرگز ازدواج نکرده دارد و آمار این دو با هم برابر است. بنابراین برای هر دختر ازدواج نکرده یک مرد ازدواج نکرده وجود دارد.
آیا تجرد مذموم است؟
در این میان اما حجت‌الاسلام مهراب صادق‌نیا استاد دانشگاه ادیان و مذاهب در گفت‌وگو با ایرناپلاس می‌گوید: به گمان من تبلیغ چندهمسری و تلاش برای این که گفته شود چند همسری مشکل تجرد دختران را حل می‌کند دست کم دو پیش فرض دارد که نمی‌توان با آن موافق بود. پیش فرض اول این است، اینها گمان می‌کنند که تجرد امر مذمومی است و برای جامعه مشکلاتی ایجاد می‌کند و انسان مجرد بیش از انسان متاهل شانس انجام بزه‌های اجتماعی و جرائم اجتماعی را دارد. در حالی که در این زمینه هیچ مطالعه‌ای انجام نشده و هیچ مطالعه‌ای تایید نمی‌کند که مجردها مجرم‌ترند. همچنین هیچ مطالعه‌ای تایید نمی‌کند بیشتر کسانی که خارج از روابط زناشویی و خانواده رابطه جنسی دارند، مجردها هستند و ما هیچ آماری در این زمینه نداریم.
صادق‌نیا ادامه می‌دهد: متاسفانه این ذهنیت در جامعه ما شایع است که تجرد یک محرومیت نسبی برای انسان است و دختران مجرد نسبت دختران متاهل از محرومیت بیشتری برخوردار هستند و همین باعث شده جامعه نوعی خشونت نمادین نسبت به آنها روا دارد که من این ذهنیت را نمی‌توانم قبول کنم. درست است که ازدواج در شرع ما سنت پیامبر است و بهتر است که جوانان متاهل شوند، ولی این به این معنا نیست که تجرد بستر یا زمینه مفاسد را پدید را می‌آورد، هیچ آماری در این زمینه نیست.
مجردها فاسدتر از متاهل‌ها هستند؟
صادق‌نیا می‌افزاید: پیش فرض دوم این است که گفته می‌شود چندهمسری و تعدد زوجات مشکل تجرد دختران را حل می‌کند. نمی‌دانم آیا مطالعه‌ای در این‌باره شده است؟ به گمانم هیچ مطالعه‌ای در این زمینه نشده است. از کجا معلوم تعدد زوجات این موضوع را حل کند؟ چه بسا مشکلات را افزایش دهد. لذا نمی‌توانم با این مسئله چندان موافق باشم.
باعث ترس اخلاقی در خانواده‌ها نشویم، آسیب تجرد دختران کمتر از هم پاشیدن خانواده‌هاست
نکته دیگری که صادق‌نیا به آن اشاره می‌کند این است که عملی ممکن است از نظر شرعی و قانونی با رعایت ملزومات آن روا و مباح باشد، اما این باعث نمی‌شود طرح آن در جامعه لزوما امر درستی باشد. به نظر می‌آید جار زدن هر امر مباحی در جامعه خیلی درست نباشد. به اعتقاد وی برای طرح یک مسئله در جامعه ولو مباح، نیاز به یک سری مطالعات جامعه شناختی داریم. برخی از دانش‌آموختگان حوزه اجازه ندارند به صرف مباح بودن یک عمل آن را بدون مطالعات لازم در جامعه فریاد بزنند. صدا و سیما این اجازه را ندارد که بدون مطالعه جامعه شناختی عمیق، درباره چند همسری یا صیغه حرف بزند. اینها مفاهیمی هستند که باری از ترس و انزجار در جامعه امروز ایجاد می‌کنند و بیانشان ساده نیست.
صادق‌نیا می‌افزاید: به نظر من طرح مسئله تعدد زوجات و چندهمسری باعث ایجاد یک هراس اخلاقی بین خانواده‌ها می‌شود. در چنین شرایطی هیچ زنی به مرد خود اعتماد نخواهد نداشت. هیچ زنی احساس نخواهد کرد که مردش با او صادق است. زنان در ذهن خود می‌گویند درودیوار شهر تعدد زوجات را تبلیغ می‌کنند، می‌گویند اجازه همسر شرط نیست و یک فضیلت است. در چنین شرایطی هر زنی به همسر خود مشکوک می‌شود.
به گفته وی این هراس اخلاقی بنیان خانواده‌ها را سست می‌کند. به همین دلیل طرح مسئله تعدد زوجات نه تنها سودی ندارد بلکه باعث سست شدن بنیان خانواده‌ها می‌شود که این نکته مهمی است. ما ازدواج را تشکیل خانواده می‌دانیم. نباید ازدواج را زمینه تجویز رابطه جنسی دانست. ازدواج یعنی تشکیل خانواده. وقتی سخن از تعدد زوجات می‌شود باید تعریف جدیدی از خانواده ارائه داد مثلا خانواده تو در تو یا خانواده متضلع که جامعه ما آن را نمی پذیرد. درست است با تعدد زوجات یک دختر مجرد متاهل می‌شود اما یک خانواده از هم فرو می‌پاشد و از نظر جامعه‌شناسی فروپاشی خانواده بسیار آسیب‌زاتر از تجرد دختران است.
منحرف کردن ذهن مردم به مسائل بی‌ارزش
اما نکته آخری که استاد دانشگاه ادیان و مذاهب به آن اشاره می‌کند این است که جامعه ما هزاران مشکل بین‌المللی، اجتماعی و اقتصادی دارد و نباید به خاطر مطرح کردن چنین موضوعاتی ذهنیت جامعه معطوف مسائل بی‌ارزش شود، ذهن جامعه ما باید به سمت مشکلات اصلی برود نه این که هر بار پرونده جدیدی پیش روی جامعه باز شود که نه تنها سودی ندارد بلکه اضطراب جدیدی را ایجاد می‌کند که چندان شایسته وضعیت فعلی جامعه ما نیست.
چند همسری به لحاظ قانونی جرم و به لحاظ اخلاقی خیانت است
جمع بندی درباره حواشی کارگاه مهارت های چند همسری
در اسلام ازدواج دوم و ازدواج موقت نه تنها حلال بلکه بعضا واجب هم هست؛ اما شرایط دارد! رسول گرامی اسلام (ص) تا زمانی که همسر اولشان، حضرت خدیجه (س) در قید حیات بودند هرگز همسر دوم اتخاذ نکردند. برای سایر ائمه هم این موضوع از «شرایط خاص» و مناسبات دیگر سیاسی، اجتماعی و… برخوردار بوده است. در ایران اسلامی، طبق قانون شروط دوازده گانه ای که برای ازدواج در نظر گرفته شده که مرد و زن آنرا امضاء کرده و به رعایت آن متعهد می شوند. بنابراین اگر شرایط ازدواج دوم وجود نداشته باشد (نظیر بیماری همسر اول. سفر طولانی و…)، ازدواج دوم بدون رضایت همسر اول، هم به لحاظ قانونی جرم تلقی می شود و هم به لحاظ اخلاقی و دینی، به نوعی دورغ و خلاف شرعی محسوب می شود. روشن است که چنین عملی به لحاظ اخلاقی نیز دورویی و خیانت تلقی شده و تبعات منفی بسیاری برای خانواده خواهد داشت، تاجایی که بعضی از محققان حوزه سبک زندگی و خانواده آنرا «بوالهوسی» و «تنوع طلبی» خائنانه نام داده اند. در مورد کارگاه مهارت های چند همسری و واکنش های گسترده نسبت به آن نیز باید دانست که این کارگاه، نباید با ترویج و تبلیغ و جنجال سازی شکل می گرفت. بلکه با کمی سلیقه می شد اطلاعات خانواده های چند همسری را به دست آورد و صرفا با شرایط خاص دوره برای این خانواده ها شکل می گرفت. گفتنی است رهبر فرزانه انقلاب اسلامی نیز به شدت با موضوع چند همسری و ترویج آن مخالفند و حتی بیان شده است که اگر در دفتر رهبر انقلاب اگر کسی ازدواج دوم داشته باشد از دفتر «اخراج» می شود! به هر حال کافی است افرادی که چنین نیتی دارند، تنها تصور کنند که مادر، خواهر و دخترشان با چنین موضوعی روبرو شود و همسر هر یک از آنها بخواهد بدون توجیه و دلیل منطقی ازدواج دوم داشته باشد! به قول معروف اگر دوستان یک سوزن به خود و یک جوالدوز به مردم بزنند هرگز به چنین اعمالی دست نخواهند زد. والسلام
منبع: مجله اینترنتی پارسی گو
درج مطالب مجله اینترنتی پارسی گو با ذکر منبع (www.parsigoo.com) بلامانع است.