مجله اینترنتی پارسی گو: جهان بر پایه زندگی مشترک و ازدواج خلق شده است. چراکه در حقیقت ازدواج مایه آرامش انسان و اعتلای وجودی اوست. امری که در حتی در بین حیوانات و گیاهان نیز وجود دارد و به نوعی فلسفه خلقت زوج آفرینی محسوب می شود.
در خصوص اهمیت زندگی مشترک و ازدواج، روزنامه جوان نوشت: خداوند متعال ازدواج را برای آرامش انسان در تکاپوی حیات و همگام شدن با همسری همدل و همرازی همراه، برای پیمودن طریق مستقیم و صراط جاودان قرار داد. از همین رو هدف غایی ازدواج رسیدن به آرامش روان، اعتلای وجود و نیل به فلاح است و دعوت به فلاح، هدف و انگیزه بعثت انبیای الهی و غایت تربیت و شکوفایی وجود انسان می‌باشد. به دیگر سخن، فلسفه خلقت و زوج‌آفرینی، انگیزه بعثت و غایت تربیت انسان و نیز با هدف ازدواج، همسو و هم جهت هستند.
در این نگرش، ازدواج با نیت و انگیزه رسیدن به ساحل آرامش، فراهم شدن بستر شکفتن وجود و نیل به کمال انجام می‌پذیرد و از آنجایی که مقصد انسان خداست و ازدواج یک نیاز فطری است، تشکیل خانواده ماندگار و پایدار نیز ابتدای حرکت ما به سمت این مقصد است. ازدواج تحقق سکون و آرامش حقیقی زوجین را در برداشته و راه رسیدن به کمال و آرامش را هموار می‌کند و این مسیری است که توسط خالق بشر با تدوین نظامی کامل و زیبا سازماندهی شده است.
عباراتی که خواندید بخشی از سخنان دکتر غلامعلی افروز چهره ماندگار روانشناسی ایران است. وی علاوه بر سال‌ها تدریس در دانشگاه و تألیف صد‌ها کتاب و مقاله به زبان فارسی و انگلیسی و انتشار یا ارائه آن‌ها در داخل و خارج از کشور، سخنرانی‌های متعدد کاربردی و آموزشی برای خانواده‌ها و به ویژه والدین داشته و همچنان این مسیر را ادامه می‌دهد. اخیراً نیز کارگاهی آموزشی با حضور دکتر افروز با موضوع «ازدواج پایدار و خانواده ماندگار» در سالن اجتماعات سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به همت مرکز مقاومت بسیج این سازمان برای کارکنان برگزار شد. آنچه در صفحه امروز سبک زندگی می‌خوانید فصل‌هایی از این نشست کارگاهی است.
ازدواج، قدردانی از خالق زوج‌آفرین است
ازدواج زیباترین و گیراترین گلواژه هستی، آغاز لطیف‌ترین و گرمابخش‌ترین رابطه‌ها و به فعلیت رساندن همه استعدادها، قابلیت‌ها و بهره‌مندی از عالی‌ترین تکریم‌هاست. با یک تأمل و تفکر حکیمانه در می‌یابیم که خداوند مخلوقاتش را در کسوت زوجیت صورتگری کرده است. پروردگار مهربان در آیه ۲۱ سوره مبارکه روم می‌فرماید: «و باز یکی از آیات (لطف) او آن است که برای شما از جنس خودتان جفتی بیافرید که در کنار او آرامش یافته و با هم انس گیرید و میان شما رأفت و مهربانی برقرار فرمود. در این امر نیز برای مردم بافکرت ادله‌ای (از علم و حکمت حق) آشکار است.» پس هر کسی دو منبع آرامش دارد: اول اینکه دل با یاد خدا آرام می‌گیرد. دوم به آرامش رسیدن در کنار همسر و همسفر تا بهشت.
خالق هستی، آن خالق زوج‌آفرین، برای هر پسری، دختری و برای هر دختری، پسری می‌آفریند، به طوری که همه نوزادان را با قابلیت‌های فطری عروس و داماد شدن خلق می‌کند و در حقیقت ازدواج طبیعی‌ترین و پرمعناترین آرمان حیات آدمی و مطلوب‌ترین بستر رشد، شکوفایی و دل‌آرامی است، پس با ازدواج از خالق زوج‌آفرین قدردانی می‌کنیم.
نظام خلقت الهی، بر زوجیت همه پدیده‌ها و ازدواج بهنگام همه پسر‌ها و دختر‌ها استوار است، یعنی خالق مهربان، همه هستی را بر مبنای عروس و داماد ایجاد می‌کند، عروس و داماد شدن فلسفه خلقت است و حتی در جهان گیاهان و حیوانات نیز این توازن زیبا به نسبت ۵۰ به ۵۰ برقرار است، در عالم انسان‌ها نیز همه نطفه‌ها همزمان دختر و پسر هستند.
همه جامعه به خصوص دختر‌های مدرسه‌ای و دبیرستانی باید به این مهم بیندیشند و بدانند که اگر در خانواده‌ای سه پسر به دنیا آمده است، در خانواده‌ای دیگر سه دختر وجود دارد و این توازن هستی است.
همانگونه که بخشی از بازی‌ها و نقاشی‌های آزاد کودکان، مستقیم و غیرمستقیم با مضامین و مفاهیمی همچون ازدواج، عروس و داماد، زن و شوهر، بابا و مامان، خانه و خانواده قابل تعبیر و تفسیر است، بدون تردید بخش درخور توجهی از اندیشه و آمال و رؤیا‌های صادقانه نوجوانان و جوانان نیز در قلمرو انتخاب همسر آینده، ازدواج و عروسی و قابلیت‌های همسری معنا می‌یابد.
پاسخ به یک نیاز فطری و اجتماعی در چارچوب نوامیس هستی
ازدواج یک نیاز فطری و ضرورت اجتماعی است. اگر انسان به نیاز فطری خودش به موقع جواب ندهد و عمداً ازدواج نکند، در سنین بالا با افسردگی و اختلال پارانوئیدی مواجه خواهد شد. اما افرادی که سنشان بالا می‌رود و دوست دارند ازدواج کنند و یک همسر مطلوب و شریک زندگی برایشان پیدا نشده، باز همان علاقه، حس، میل و رغبت برای ازدواج در انسان انگیزه و حیات روانی ایجاد می‌کند و مشکلی پیش نمی‌آید. پس ازدواج یک نیاز فطری است و همه انسان‌ها نیاز به ازدواج دارند، آن هم ازدواج طبیعی و معمول و در چارچوب نوامیس هستی.
به این ترتیب همه به ازدواج معمولی نیاز دارند و این موضوع در عین حال یک نیاز اجتماعی است؛ چراکه لازمه رشد مطلوب جمعیت در جهان وجود فرزندانی سالم، پویا، صالح و تواناست. در واقع جمعیت سالم، صالح، پویا و خلاق در جهان یک نعمت است و منبع قدرت برای هر کشوری محسوب می‌شود. پس اگر بخواهیم رشد جمعیتی خوبی داشته باشیم باید از طریق ازدواج ماندگار باشد، یعنی در سایه رغبتی که پدر و مادر به بچه‌دارشدن دارند، صاحب فرزند شوند. یکی از مباحث مهم در کشور این است که همه با نگاه ضرورت اجتماعی به ازدواج بیندیشیم و حمایت کنیم تا در کشور ازدواج ماندگار و پایدار داشته باشیم.
رسیدن به آرامش، مهم‌ترین هدف ازدواج است
مطلوب‌ترین معیار‌های کفویت در زوجیت آن‌هایی هستند که یک ازدواج موفق و پایدار را با قابلیت آرامشگری متقابل زوجین پی‌ریزی می‌نمایند. این اصول و معیار‌ها را می‌توان به شیوه‌های مختلف از احساس و بیان همسران برتر و دل‌آرام، پرجاذبه و آرامشگر در گستره گیتی به راحتی دریافت؛ چراکه ریشه اصلی احساس آرامش و تجربه خوشبختی در بین زوج‌های دل‌آرام، همدلی و جاذبه‌های فزاینده روانی و نفسانی است.
بنابراین از آنجایی که هدف اصلی و غایی ازدواج در فرهنگ و ارزش‌های اسلامی و مبانی روانشناختی همسری، نیل به «آرامش» است و مسائلی همچون از تنهایی درآمدن، تشکیل خانواده مستقل، ارضای غرایز طبیعی و فرزندآوری، از نتایج قهری ازدواج است و نه هدف اصلی آن، می‌بایست معیار‌های انتخاب همسر به گونه‌ای باشد که ما را به هدف غایی ازدواج که همانا استقرار در ساحل آرامش است، نایل گرداند.
«آرامش درون» گرانقدرترین موهبت الهی است و سعادت و خوشبختی واقعی در گرو برخورداری از این موهبت عرشی است. از جمله دعا‌هایی که خانواده و نزدیکان در حق عروس خانم و آقای داماد می‌کنند، آرزوی خوشبختی است. «الهی خوشبخت بشی»، «ما خوشبختی تو را می‌خواهیم»، «ان‌شاءالله که خانه بخت تضمین‌گر خوشبختی شما باشد»، «امیدوارم همیشه دلشاد و خوشبخت باشید» و جملات و گل‌واژه‌هایی از این قبیل.
همه می‌دانند که خوشبختی واقعی فقط و فقط در سایه احساس آرامش درون پدیدار می‌شود و بس. هرگز فزون‌طلبی‌ها و زیاده‌خواهی‌ها، تکیه زدن بر صندلی قدرت و در دست داشتن کلید خزانه طلا، سوار شدن بر اسب سرکش نفس و پیروی از خواهش‌های دل، تأثیرپذیری از خواسته‌های هیجانی و معیار‌های نفسانی، نمی‌تواند تضمین‌گر سعادت و خوشبختی جاودانه باشد. با توجه به اینکه هدف از ازدواج، رسیدن به آرامش است و بهترین زوج و مطلوب‌ترین همسر، کسی می‌تواند باشد که وجود و حضورش بیش از همه آرامشگر جان باشد، از این رو در معیار‌های انتخاب همسر باید این مهم به عنوان شاخص اصلی مد نظر قرار گیرد.
همدلی و ابراز محبت متقابل
یکی از مهم‌ترین معیار‌های همسانی و کفویت در ازدواج، احراز و پاسداشت قابلیت‌ها، توانمندی‌ها و مهارت‌های متقابل در معنا بخشیدن به گلواژه «محبت»، «مودّت»، «رحمت» و «دلدادگی» توسط داوطلبان ازدواج است. محبت فقط یک احساس محض یا کلام تنها نیست. محبت صرفاً یک واکنش احساسی و هیجانی نیست. محبت، تنها در تقدیم یک هدیه، گفتن یک جمله زیبا و نگاهی پرمعنا خلاصه نمی‌شود.
همه این‌ها می‌تواند نشانه‌هایی از رفتار محبت‌آمیز باشد، اما محبت یک مرام تربیتی و شیوه زندگی است، محبت متعالی‌ترین رفتارهاست، محبت زیباترین جلوه ایمان و باشکوه‌ترین رفتار مذهبی و پاسخی به گرانقدرترین نیاز فطری انسان است و در یک کلام، محبت‌آمیزه‌ای از گذشت و ایثار، شجاعت و صداقت، حق‌شناسی و عدالت، همدلی و احسان است.
از دیگر معانی و مفاهیم گلواژه محبت، صبوری است. به فرموده پیامبر بزرگوار صلی‌الله علیه و آله، «صبر، گنجی از گنج‌های بهشت است.» رفتار صبورانه از زیباترین منش‌ها و رفتار‌های همسران با محبت است و هر یک از جلوه‌های مختلف صبر و اتصاف بدان صفات از عمیق‌ترین معانی محبت و رفتار محبت‌آمیز انسان خداباور در برابر محبوب است، بنابراین همسران صبور، همسران با محبتند و رفتار محبت‌آمیز بدون صبرپیشگی نمی‌تواند معنا و مفهوم چندانی داشته باشد.
زنان و مردانی مؤمن و پاک
کفویت در ایمان و مؤمن بودن داوطلبان ازدواج نیز بسیار مهم و در این است که دو نفر وجودشان منبع آرامش باشد و با وارستگی و شکوفایی وجود، از هر نوع ناآرامی، ناامنی، تردید و تشتت آزاد باشد. از این‌رو توجه به کفویت در ایمان و آرامش دل به یک معنا، ارزشی دوچندان برای هدف مقدس ازدواج قائل شدن است که همانا به فرموده خالق مهربان، هدف از ازدواج رسیدن به آرامش وجود است و خداوند منان آرامش و سکینه خاطر را در قلب‌های مؤمنان قرار داده است. در همین مسیر کفویت در سلامت و پاکی نفس نیز ادامه ایمان زوجین است. در سوره مبارکه نور خداوند تأکید می‌فرماید که زنان پاک، شایسته مردان پاک و مردان پاک و طیب لایق زنان پاک و طیبه هستند.
همسانی در قابلیت تن‌پوشی متقابل روانی
از جمله معیار‌های انتخاب همسر مطلوب درک حقیقت رابطه بی‌بدیل همسری و ابراز اشتیاق و انگیزه لازم برای احراز شایستگی و قابلیت آراستگی به لباس همسری و همپوشی و پاسداری از حرمت و حریم همسری در شرایط و موقعیت‌های گوناگون زندگی مشترک است.
واقع امر این است که همه اندیشه‌ها، نظریات و تحقیقاتی که تا کنون در قلمرو روانشناسی خانواده و روابط مطلوب میان زن و مرد در کشور‌های مختلف مطرح شده بیانگر این حقیقت است که موفق‌ترین و خوشبخت‌ترین همسران آنانی هستند که از آغاز زندگی مشترک رابطه‌ای صمیمی با هم داشته‌اند و هر قدر که از زمان بسته شدن پیمان ازدواج آن‌ها می‌گذرد و هر سالی که از زندگی زناشویی‌شان سپری می‌شود، رابطه آنان گرم‌تر، صمیمی‌تر و نشاط انگیزتر و زندگی‌شان پر بارتر می‌شود، به گونه‌ای که گذشت زمان، فرزندآوری، کهولت، حوادث و تحولات اقتصادی و اجتماعی هیچ گونه خدشه‌ای بر همدلی و صمیمیت آنان وارد نمی‌کند.
به تعبیر قرآنی همسران برتر آنانند که در زیباترین، آراسته‌ترین، فاخرترین و مقاوم‌ترین لباس و پوشش فطری و روانی حمایتی یکدیگر باشند. زوج‌های دل‌آرام و همسران برتر، آنانند که در کنار هم آرامش می‌یابند و آرام می‌گیرند و در پیمودن طریق فلاح و رستگاری، سرمایه و توشه راه مشترکشان «محبت» است، همان لباسی که به تمامی نیاز‌های فطری، کشش‌های غریزی، احساس مهرطلبی، تعلق عاطفی و تشویق‌پذیری آن‌ها پاسخ گفته، آنان را در برابر همه محرک‌های ناخوشایند زندگی و آسیب‌های روانی و اجتماعی ایمن می‌سازد. ازدواج زوج‌های جوانی که با درک عمیق قداست، فلسفه و هدف والای ازدواج، رسالت خطیر همسری و منزلت نیکوی همسر بودن، جامه سعادت و خوشبختی را به جسم و جان خود می‌پوشانند و قامت همسر خویش را نیز به این زینت می‌آرایند.
لباس همسر بودن یعنی…
گرما بخشیدن: همچنان که لباس آدمی به تن گرما می‌بخشد، همسران نیز گرمابخش دل‌های یکدیگرند و از حرارت این گرمای مطبوع، دل‌ها آرام، جان‌ها راحت، قلب‌ها پرنور، بارقه‌های امید روشن، ستاره‌های بخت درخشان، انگیزه‌های تلاش مضاعف و غنچه‌های حیات و گل‌های وجود کودکان و نوباوگان شکوفا می‌شود.
زدودن سردی‌ها: لباس، سردی‌ها را می‌زداید و همسران برتر و گرمابخش نیز به دور از گرمای وجود، با رخنه هر سردی و بروز هرگونه بی‌تفاوتی و سرد مزاجی و مداخله وسوسه‌های شیطانی مقابله می‌کنند.
پوشاندن عیب‌ها و پنهان داشتن کاستی‌ها: لباس عیوب و کاستی‌های آدمی را می‌پوشاند و او را از چشم عیب‌جویان و نقالان مجالس لغو دور نگه می‌دارد و همسران برتر، این همراهان صمیمی و فهیم و محرمان راز نیز با لباس محبتی که بر قامت جسم و جان هم می‌پوشانند، همه کاستی‌های رفتار، ضعف‌های احتمالی اخلاق و لغزش‌ها و خطا‌های یکدیگر را از دید دیگران، خویشان و نزدیکان و حتی نزدیک‌ترین نزدیکان خود مستور می‌دارند.
محرم راز بودن: لباس پوشاننده عیب‌ها، پنهانگر کاستی‌ها، صندوق راز و رمز‌های همسران آرامشگر است.
مصون داشتن از آفت‌ها و آلودگی‌ها: لباس انسان را از آفت‌ها و آلودگی‌ها محیطی مصون می‌دارد. همسران هوشیار و بیداردل، حساس و مسئولیت‌پذیر نیز با رفتار صمیمی و محبت‌آمیز، منشی توأم با عطوفت و خوشرویی، تلاش مستمر در جهت حسن تأمین و ارضای مطلوب نیاز‌های روانی، کشش‌های فطری و تمایلات نفسانی همراه و شریک زندگی خود، همدیگر را از محرک‌های آسیب‌زای روانی، وسوسه‌های ویرانگر شیطانی، جاذبه‌های رفتاری و کلامی نامحرمان محافظت می‌کنند.
آرام جان بودن: لباس به انسان برهنه و عریان آرامش می‌بخشد. به بیان دیگر، انسان بی‌تن‌پوش و جامه، بسیار نگران و مضطرب و پریشان است. همسران رفیق و شفیق نیز لباس گرم و آرامش‌بخش یکدیگرند.
تنوع بخشیدن به زندگی: لباس به نمای ظاهری فرد تنوع می‌بخشد و سبب آراستگی ظاهری انسان در محیط اجتماعی می‌شود. به بیان دیگر، لباس علاوه بر پوشاندن عیوب، گرمابخشی، مقابله با آلودگی‌ها و آرامش‌دهی به روان‌ها، نقش ایجاد تنوع در زندگی فردی و اجتماعی انسان را نیز عهده‌دار است.
متناسب بودن و تجلی نماد کفویت: لباس همواره باید متناسب با قامت و اندام آدمی باشد. هر کس که لباسی می‌خرد یا دوخت لباسی را به خیاط سفارش می‌دهد، خواهان آن است که لباسش نه گشاد باشد و نه تنگ، نه کوچک باشد و نه بزرگ، بلکه لباسی باشد متناسب و به اندازه قامت او، لباسی راحت و برازنده، محکم و بادوام، موقر و قابل تأیید و تحسین، چراکه لباس نشانه‌ای از شخصیت و بینش فکری انسان و بیانگر مشی و منش زندگی فردی و اجتماعی اوست.
لباس نزدیک‌ترین همراه و همراز است: لباس نزدیک‌ترین همراه، پیوسته‌ترین جزء و سایه‌بان همیشگی وجود انسان است. گویی انسان و لباس او حقیقت واحدی را تشکیل می‌دهند. همسران برتر نیز همگامان افضل و نزدیک‌ترین یاران یکدیگرند و لباس وحدت اندیشه و آرمان همدیگر به شمار می‌آیند.
تهیه و تنظیم: مجله اینترنتی پارسی گو