مجله اینترنتی پارسی گو: مرداد از نیمه گذشت و فصل داغ انتخاب رشته دانشگاه شروع شده است. ورود به دانشگاه فرصت مناسبی برای آمادگی شغلی است، اما آیا داوطلبان کنکور می‌دانند چه رشته ای آینده شغلی‌شان را تضمین می‌کند یا بعد از چهار سال به صف تحصیل‌کرده‌های بیکار اضافه می‌شوند؟
داوطلبان کنکور که در طول سال تحصیلی تا توانستند برای انواع کلاس‌های کنکور، کتاب و آزمون آزمایشی هزینه کردند، این روزها پای ثابت مراکز مشاوره انتخاب رشته هستند تا هر طور شده وارد دانشگاه شوند. در این گزارش البته نمی‌خواهیم از هزینه‌های بالای مشاوره انتخاب رشته که در بعضی از مراکز و توسط برخی افراد خاص انجام می‌شود، بگوییم که برای تقریباً یک ساعت، هزینه‌های چند صد هزار تومانی و حتی میلیونی درخواست می‌کنند.
معمولاً به داوطلبان کنکور گفته می‌شود علاقه، مهم‌ترین ملاک انتخاب رشته است، اما اگر می‌خواهند انتخاب رشته‌شان با اطمینان بیشتری انجام شود می‌توانند با پرداخت ۷۵۰۰ تومان، از سامانه انتخاب رشته مجازی سازمان سنجش استفاده کنند و ببینند کنکوری‌های سال گذشته با رتبه آنها در چه رشته و دانشگاهی پذیرفته شده‌اند.
چه رشته ای انتخاب کنیم تا بیکار نمانیم؟
به غیر از علاقه و شانس قبولی، بازار کار هم مسأله مهمی در انتخاب رشته است که معمولاً کمتر به آن توجه می‌شود و دانش‌آموزان دیروز و دانشجویان فردا، در سال‌های آخر تحصیل خود تازه به یاد بازار کار و موقعیت شغلی می‌افتند. شاید دانش‌آموزی که امروز وضعیت بازار کار را رصد کند، چند سال بعد با مدرک دانشگاهی خود به صف تحصیل‌کرده‌های بیکار اضافه نشود.
چه رشته ای انتخاب کنیم؟ رشته های پر متقاضی
از همه بیکارتر، فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها هستند
بر اساس گزارش مرکز آمار از طرح آمارگیری نیروی کار در سال ۱۳۹۷، نرخ مشارکت جمعیت بالای ۱۰ سال در کل کشور، ۴۰.۵ درصد است یعنی از هر ۱۰۰ نفر تقریباً ۴۰ نفر از نظر اقتصادی فعال هستند. افرادی از نظر اقتصادی فعال هستند که یا شاغل باشند یا در جست‌وجوی کارند. نرخ بیکاری در این سال، ۱۲ درصد اعلام شده، یعنی از هر ۱۰۰ نفر جمعیت فعال، ۱۲ نفر بدون اینکه کاری پیدا کرده باشند، همچنان در جست‌وجوی کار هستند.
اگر افراد بالای ۱۰ سال را بر اساس سطح تحصیلات در سه گروه «بی‌سواد»، «آموزش عمومی» و «آموزش عالی» قرار دهیم، مشخص می‌شود بار بیکاری کشور، بر دوش دانشگاه‌رفته‌ها با نرخ بیکاری ۱۸.۳۴ درصد است.
زنان از مردان بیکارترند
دختران کنکوری باید با دقت بیشتری انتخاب رشته کنند تا بتوانند فرصت‌های محدود بازار کار را از آنِ خود کنند. نرخ بیکاری دخترانی که فارغ‌التحصیل دانشگاه‌ها هستند، بیش از دو برابر پسران است. بر اساس آمارها، این نرخ برای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی مرد حدود ۱۳.۱ درصد و برای زنان، ۲۸.۷۶ درصد است.
بیکاری دانشگاهیان در روستاها بیشتر است
ساکنان روستاها هم باید در انتخاب رشته دانشگاهی دقت کنند تا وقتی بعد از خداحافظی با دانشگاه، به دیار خود برمی‌گردند، بتوانند کسب‌وکار خود را راه‌اندازی کنند. شاید این‌گونه آمار بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در روستاها هم کاهش یابد. نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در مناطق شهری، ۱۸ درصد و در مناطق روستایی ۲۱.۳۸ درصد است.
شاید فکر کنید کسی که در رشته‌های پرمتقاضی درس بخواند، بیکار نمی‌ماند. اول باید ببینیم پرمتقاضی یعنی چه؟ کسی که بتواند رشته‌های پرمتقاضی کارفرماها را شناسایی کند، با احتمال کمتری در بین جامعه بیکاران قرار می‌گیرد، اما هدایت تحصیلی ما در ورود به دانشگاه، این‌طور کار نمی‌کند. رشته‌های پرمتقاضی، رشته‌هایی هستند که داوطلبان کنکور مایل‌اند در آنها درس بخوانند، حتی اگر بیکار بمانند!
این ۱۳ رشته پرطرفدار
سازمان سنجش آموزش کشور، از اواخر دهه ۱۳۸۰، بر اساس مصوبه شورای انقلاب فرهنگی، ۱۳ رشته را در دفترچه انتخاب رشته، به‌عنوان پرطرفدار معرفی کرده است.
این ۱۳ رشته بر اساس دسته‌بندی مرکز آمار، در ۹ گروه عمده قرار می‌گیرند. مرکز آمار، رشته‌های تحصیلی را در دسته‌بندی‌های بزرگ‌تری قرار می‌دهد. مثلاً رشته‌های مهندسی برق و مکانیک در گروه «مهندسی و حرفه‌های مهندسی» قرار داشته و حسابداری، زیرمجموعه گروه بزرگ‌تری به نام «بازرگانی و علوم اداری» است.
چه رشته ای انتخاب کنیم؟ ۱۳ رشته پر طرفدار
بیشتر دامپزشک‌ها سر کارند
نرخ مشارکت دانشجویان و دانش‌آموختگان گروه دامپزشکی از سایر گروه‌هایی که رشته‌های پرمتقاضی را در خود جای داده‌اند بیشتر و برابر با ۷۴.۲۹ درصد است. یعنی از هر ۱۰۰ نفر دانشجو یا فارغ‌التحصیل این گروه، تقریباً ۷۴ نفر از نظر اقتصادی فعال هستند. نرخ بیکاری ۷.۲۸ درصدی‌شان هم کمترین نرخ بیکاری بین این ۹ گروه است. از هر ۱۰۰ نفر جمعیت فعال اقتصادی، تقریباً هفت نفر نتوانسته‌اند کار پیدا کنند، اما همچنان در جست‌وجوی کار هستند.
روانشناس‌هایی که از جست‌وجو دست کشیدند
کمترین نرخ مشارکت، مربوط به گروه «علوم اجتماعی و رفتاری» است که رشته پر متقاضی روانشناسی در آن قرار دارد. نرخ مشارکت این گروه، ۵۱.۴۰ درصد است، یعنی تقریباً نیمی از دانشجویان و فارغ‌التحصیلان این گروه نه شغلی دارند و نه در جست‌وجوی کار هستند.
بیکارها در دانشگاه چه خوانده‌اند؟
گروه «معماری و ساختمان» که دو رشته پرمتقاضی مهندسی عمران و مهندسی معماری در آن قرار دارد، با ۲۶.۱۰ درصد، بیشترین نرخ بیکاری را داشته، یعنی بیش از یک‌چهارم دانشجویان یا فارغ‌التحصیلان این گروه، به تلاش برای پیدا کردن کار مشغول‌اند.
دکترها کجا کار می‌کنند؟
کار داشتن و بیکار نبودن مهم است، اما مهم‌تر این است که افراد شغلی داشته باشند که با رشته تحصیلی‌شان هماهنگ باشد. در این صورت می‌توان مطمئن شد که دانشگاه کار خود را درست انجام داده و بازار کار هم نیروهای متخصص را به سمت شغلی که برایش آموزش دیده‌اند، هدایت می‌کند.
بخش زیادی از فارغ‌التحصیلان گروه بهداشت که سه رشته پزشکی، دندان‌پزشکی و داروسازی در آن قرار دارد، توانسته‌اند شغل مرتبط با رشته تحصیلی خود را پیدا کنند. ۸۰.۶۹ درصد فارغ‌التحصیلان این گروه بر اساس گروه‌بندی مرکز آمار از عمده فعالیت‌های اقتصادی، در فعالیت‌های مربوط به سلامت، انسان و مددکاری اجتماعی مشغول به کار هستند. حدود پنج درصدشان در مشاغل مربوط به عمده‌فروشی، خرده‌فروشی و تعمیر وسایل نقلیه فعالیت می‌کنند و شغل حدود چهار درصدشان نیز مرتبط با آموزش است.
دامپزشک‌ها که نرخ بیکاری‌شان از بقیه رشته‌های پرمتقاضی کمتر است، مشاغل مختلفی دارند. ۲۴.۴۲ درصد فارغ‌التحصیلان این گروه، در فعالیت‌های حرفه‌ای، علمی و فنی مشغول هستند، ۱۹.۰۹ درصد در تولید صنعتی و ۱۵.۲۸ درصد نیز در مشاغل مربوط به کشاورزی، جنگلداری و ماهی‌گیری فعالیت می‌کنند.
رکود مسکن، دامن مهندس‌ها را گرفت
بررسی مشاغل فارغ‌التحصیلان گروه معماری و ساختمان که بیشترین آمار بیکاری را دارند هم جالب است. برخلاف فارغ‌التحصیلان گروه بهداشت که تقریباً ۸۰ درصدشان شغلی مرتبط با رشته تحصیلی خود پیدا کرده‌اند، تنها حدود ۲۸ درصد از فارغ‌التحصیلان معماری و ساختمان در بخش ساختمان مشغول به کار هستند.
مهندس کامپیوتر یا نمایشگاه‌دار؟
مورد عجیب دیگر، مربوط به فارغ‌التحصیلان گروه فناوری اطلاعات و ارتباطات است که گروه بزرگی از آنها یعنی ۱۵.۶۶ درصدشان در مشاغل مربوط به عمده‌فروشی، خرده‌فروشی و تعمیر وسایل نقلیه فعالیت می‌کنند و برخلاف انتظار، تنها شغل ۱۰ درصدشان مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات است.
در نهایت در پاسخ به سوال چه رشته ای انتخاب کنیم تا بیکار نمانیم و چه رشته ای انتخاب کنیم که بازار کار داشته باشد، باید به سه محور توجه نمود: نیاز جامعه، شرایط رشته و دانشگاه و علاقه.
گردآوری و تنظیم: پارسی گو
منبع: ایرنا