مجله اینترنتی پارسی گو: جهان پهلوان تختی به معنی واقعی کلمه «پهلوان» است. برای همه ایرانی ها با هر سلیقه ای که باشند. استاد بزرگوار، جمشید مشایخی هم اسطوره سینمای ایران است. باز برای هر سلیقه ای. اما این روزها مطالبی در فضای مجازی با عنوان توهین جمشید مشایخی به جهان پهلوان تختی دست به دست و منتشر می شود. در این مطلب قصد داریم تا به این موضوع بپردازیم تا حقیقت از پس پرده جار و جنجال های رسانه ای نمایان شود.
آیا جمشید مشایخی به جهان پهلوان تختی توهین کرده است؟
همه چیز از برنامه ای با عنوان اختاریه شروع شد. برنامه ای که در آن استاد جمشید مشایخی به اظهار نظر درباره جهان پهلوان تختی پرداختند. خبرگزاری پانا نوشت: جمشید مشایخی در یک برنامه تلویزیونی ادعا کرد همسر تختی وی را تحقیر می‌کرده و تختی قطعاً خودکشی کرده است. به گزارش روابط عمومی برنامه، هفتمین قسمت از برنامه تلویزیونی «اختیاریه» ۱۴ اسفندماه با حضور جمشید مشایخی روی آنتن شبکه ۵ سیما رفت.
این بازیگر درخصوص علاقه به تئاتر و سینما گفت: من از کودکی به تئاتر علاقمند بودم و به لاله‌زار می‌رفتم و بهترین تئاترها را دنبال می‌کردم. وقتی به تهران آمدم و دبیرستان نظام رفتم، ارتباطم با تئاتر قطع شد و گرفتار آنجا شدم. برای همین از دانشکده افسری فرار کردم تا عشق به تئاتر را از دست ندهم.
وی درخصوص عشق به همسرش گفت: من در زندگی به‌جز تئاتر، عشق دیگری نیز داشتم و آن عشق به همسرم بود. داستانی عاشقی‌ام به سال ۱۳۳۶ بازمی‌گردد. همسرم از خویشاوندان ما بود و وقتی به عیادت مادرش که در بستر بیماری بود رفتم، با او صحبت کردم و دلبسته و خرابش شدم. آنقدر عاشق شدم که همواره وحشت این را داشتم که نکند به او نرسم و از این غصه گریهمی‌کردم.
مشایخی در رابطه با اظهارنظر تند و تیزش در جشن منتقدان سینمایی درباره مرحوم عزت الله انتظامی که موجب سروصدای زیادی شد، گفت: من هیچگاه رقابتی با آقای انتظامی نداشتم. ایشان ۱۰ سال از من بزرگتر بود و با ایشان مسئله‌ای نداشتم.
وی همچنین افزود: من هم‌دوره و همسن علی نصیریان هستم و اولین اجرای بازیگری‌ام را با او شروع کردم و بسیار برایش احترام قائل‌ام. زندگی و سینما همیشه یک چیزی به من یاد داده است و آن اینکه یاد گرفتم هیچ باشم.
این بازیگر سینما و تلویزیون با بیان خاطره‌ای از جهان پهلوان تختی و بزرگ مردی او، گفت: من شیفته‌ی جهان‌پهلوان تختی بودم و یکبار که بزرگ‌منشی و پهلوانی او را در برخورد با خودم دیدم، گفتم ای خدا، اگر من روزی در کارم موفق شدم، یک هزارم این مرد آدم شوم؛ خاکی شوم!.
مشایخی درخصوص شایعه خودکشی تختی گفت: در ابتدا جهان پهلوان تختی با زنی ازدواج کرد که از طبقه خودش نبود و همیشه او را در مجالس مختلف مسخره می‌کرد! لذا تختی اگر با او زندگی می‌کرد تختی نبود؛ اگر طلاق می‌داد هم تختی نبود؛ تنها اگر خودش را می‌کشت تختی بود.
او با بیان خاطره‌ای از علی حاتمی گفت: روزی علی حاتمی که می‌خواست داستان جهان پهلوان تختی را بسازد، گفتم تو نمی‌توانی بسازی. چون اکثریتی او را قبول نمی‌کنند. گفت ۴۸ ساعت به من وقت بده. بعد برگشت گفت تختی با دوبنده سیاه، با تختی با دوبنده سفید کشتی می‌گیرند. سیاه سفید را ضربه فنی می‌کند. بغلش کردم و ماچش کردم و گفتم این درسته. با صراحت معتقدم او خودکشی کرده است.
این بازیگر پیشکسوت در واکنش به شایعات فراوانی که درباره فوتش پخش می‌شود، گفت: مرگ و زندگی دست خداست. اگر کسی گفت جمشید مشایخی از دنیا رفت، توهینی نکرده است و من از این افراد گله‌ای ندارم. اما اگر از من متنفرند می‌توانند راحت بگویند تو را دوست نداریم؛ ولی انتشار شایعه مرگ موجب رنجش خویشان و اطرافیانم می‌شود و خواهش می‌کنم این کار را نکنند.
مشایخی درخصوص ورود هنرمندان به عرصه سیاست و اظهارنظر جنجالی‌اش درباره حسن روحانی گفت: ورود به سیاست را به صلاح هنرمندان نمی‌دانم. ما اهل دلیم و با سیاست کاری نداریم. لذا به همین دلیل حرفی می‌زنیم که برایمان گرفتاری ایجاد می‌شود و اگر اهل سیاست بودم چنین حرفی نمی‌زدم. مطمئنم اگر به عقب برگردم چنین کاری نمی‌کنم.
وی همچنین در واکنش به فاشیست خواندن شاهنامه فردوسی توسط یکی از کارگردانان سینما بیان داشت: یعنی چه؟ من فکر می‌کنم ایشان خواب دید. فردوسی افتخار ماست. یک مرد وطن پرست و باشرف. چطور می‌شود چنین حرفی را زد؟ ابدا چنین اهانت‌هایی را نمی‌توان به این افراد کرد. اینان از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند.
این بازیگر در انتهای برنامه با بیان آنکه هیچ دلخوری‌ای از کسی ندارم، گفت: دلخوری و کینه‌ها را نباید به دل گرفت. خیلی زشت است. ما خاک پای همه ملت ایران هستیم.
مشایخی درباره عیادت هنرمندان از وی در بیمارستان و حواشی که رخ داد، گفت: من اصلا به این مسائل کاری نداشتم بلکه حالم بسیار بد بود و اصلا امیدی به زنده بودن نداشتم.
وی با اشاره به نسل جدید بازیگران و هنرمندان سینما گفت: بهرام توکلی فیلم خوبی به نام تختی ساخته است وقتی یک کارگردانی بلد است کار کند همه خوششان می‌آید مهمترین مسئله در هنر و بازیگری اخلاق است.
برنامه «اختیاریه» با اجرای سیدمرتضی فاطمی، سه‌شنبه، چهارشنبه و پنجشنبه هر هفته ساعت ۲۲ روی آنتن شبکه ۵ سیما می‌رود.
واکنش های به برنامه اختاریه و نظر جمشید مشایخی درباره جهان پهلوان تختی
برنامه اختاریه و نظر استاد جمشید مشایخی درباره جهان پهلوان تختی که در این برنامه مطرح شد، واکنش های متفاوت و گسترده ای داشت. در این بخش به بررسی بعضی از این واکنش ها می پردازیم.
واکنش پرویز پرستویی به برنامه اختاریه و توهین به جهان پهلوان تختی
پرویز پرستویی از گفتوگوی مجری برنامه “اختیاریه” با جمشید مشایخی انتقاد کرده و آن را بیشتر شبیه بازجویی دانست. مشایخی در این برنامه مدعی شد که جهان پهلوان تختی به‌خاطر زنش خودکشی کرده است.
پرویز پرستویی در واکنش به نحوه گفتوگوی مجری برنامه “اختیاریه” با جمشید مشایخی که شامگاه سه شنبه ۱۴ اسفند روی آنتن رفت، در اینستاگرام نوشت: “دیشب از تلویزیون برنامه ای پخش میشد تحت عنوان اختیاریه میهمانش استاد جمشید مشایخی بود که بنده ارادت دیرینه به ایشان دارم و خواهم داشت. مجری آن برنامه، این بازیگر پیشکسوت را سوال پیچ کرده بود. مدام سعی بر این داشت که بگوید، در این برنامه رک حرف بزنید. استاد مشایخی به حجب و حیاء همیشگی انگار که در رینگ گیر کرده باشد، می خواست خودش را خلاص کند، سعی بر این داشت جواب مجری را بدهد و مجری هم که به دنبال موقعیت و امتیاز گرفتن برای خودش که بگویند: به به چه مجری مجربی چه اعتراف‌هایی از میهمانش می گیرد!!
واکنش پرویز پرستویی به برنامه اختاریه و توهین مشایخی به جهان پهلوان تختی
حالا اینکه استاد چرا باید در چنین برنامه ای شرکت کند به خودشان مربوط است. ولی آیا مجری حق دارد هر سوالی را از استاد بکند؟ بالاخره بحث جهان پهلوان تختی پیش کشیده شد و باز مجری اصرار بر اینکه آیا تختی خود کشی کرده؟ و استاد هم که در دام آن مجری بی اخلاق افتاده شروع کرد به گفتن اینکه: تختی با زنی ازدواج کرد که از طبقه خودش نبود و همیشه او را مسخره می کرد و تختی اگر با او زندگی می کرد تختی نبود و اگر طلاق می داد هم تختی نبود و اگر خودش رو می‌کشت تختی بود و با صراحت معتقدم تختی خودکشی کرده است و…
ولی ای کاش استاد به این سوال ها جواب نمیداد. الان طرف سخنم با آن مجری مثلا رک مثلا باهوش و مثلا پیروز میدان یا بهتر بگم بازجوست. چرا مثل خاله زنک ها و فضول ها، اصرار بر کشف این مسئله پنجاه سال مسکوت مانده دارید؟ تا کی میخواهیم به زندگی شخصی خصوصی مردم بخصوص نامدارهای ملی مان سرک بکشیم؟ واقعا این برنامه ها چیه که از رسانه ملی پخش میشه؟ جهان پهلوان همیشه جهان پهلوان بوده و خواهد بود. هیچ قدرتی نمی تواند آقا تختی را خراب کند. اگر چه نخبه کشی رسم شده. استاد مشایخی قلبا دوستتان داشته و خواهم داشت و از خداوند بزرگ سلامتی شما پیشکسوت عالم هنر را خواهانم. کاش آن مجری بی اخلاق به شما و آقاتختی((جهان پهلوان)) بی‌حرمتی نمی کرد.”
واکنش روزنامه سازندگی به ماجرای اظهار نظر استاد مشایخی درباره جهان پهلوان تختی
پس از ۴۱ سال، دو اتفاق مهم باعث اسطوره‌زدایی از افسانه تختی شده است. روزنامه سازندگی نوشت: «روایت بدون تعارف جمشید مشایخی از ماجرای خودکشی غلامرضا تختی پایانی بر افسانه‌سرایی عامه‌پسند از مرگ تلخ اوست. در تاریخ معاصر ایران همیشه اتفاق تلخ ۱۷ دی ۱۳۴۶ در هتل آتلانتیس، با لکنت روایت شده. مشکلات روحی که به خودکشی او ختم شد «ناگفته» مانده و حتی در روایت‌های عامه‌پسند، داستان مرگ تختی توطئه‌ای از سوی ساواک تعبیر شده که به «قتل» جهان‌پهلوان ختم می‌شود اما حالا پس از ۴۱ سال، دو اتفاق مهم باعث اسطوره‌زدایی از افسانه تختی شده. اتفاق اول اکران فیلم «غلامرضا تختی» به کارگردانی بهرام توکلی در جشنواره فجر بود و اتفاق دوم گفتوگوی صریح جمشید مشایخی که در آن از مشکلات روحی تختی پیش از خودکشی پرده برداشت.
اگر بهروز افخمی در فیلم «جهان‌پهلوان تختی» به تعارفات معمول در ماجرای مرگ تختی تن داد، بهرام توکلی، کارگردان «غلامرضا تختی» شجاعت به خرج داده و با بازسازی صحنه مرگ تختی، قاطعانه آن را خودکشی دانست. اختلاف نگاه این دو کارگردان در عنوان فیلم به چشم می‌خورد؛ یکی تختی را «جهان‌پهلوان» می‌دانست و دیگری «غلامرضا». یکی به روایت‌های اساطیری از زندگی او تن داد و دیگری تختی را قهرمانی زمینی می‌دانست. فیلم توکلی هنوز اکران عمومی نشده و باید در انتظار بود که این روایت تاریخی چه بازتابی بین مردم خواهد داشت.
هر چند که پیش از اکران جنجالی فیلم بهرام توکلی، گفتوگوی جمشید مشایخی باز هم نام تختی را بر سر زبان‌ها انداخت. مشایخی به صراحت مشکلات زناشویی تختی با همسرش را انگیزه اصلی خودکشی او می‌داند و تختی را قهرمان تنهایی توصیف می‌کند که به تنهایی در رستوران غذا می‌خورد و همسرش در میهمانی‌ها او را مسخره می‌کند. قابل پیش‌بینی بود که این روایت بی‌رحم از قهرمانی که خودکشی کرده به مذاق همه خوش نیاید. دوستداران افسانه تختی به داستان تختی حمله کردند. از پرویز پرستویی که نوشت: «جهان‌پهلوان همیشه جهان‌پهلوان بوده و خواهد بود. هیچ قدرتی نمی‌تواند آقاتختی را خراب کند. اگر چه نخبه‌کشی رسم شده.»
بهنوش طباطبایی هم به عنوان یکی از بازیگران فیلم «غلامرضا تختی» نوشت: «شرم نمی‌کنید از بازمانده‌های او… از بازماندگان همسرش شرم نمی‌کنید؟ آیا جهان‌پهلوانی که پیش از مرگ حسابش را با همه صاف کرده بود، نمی‌توانست جایی حتی کوچک اشاره‌ای کند که در زندگی شخصی‌اش بر او چه گذشته؟ چقدر نفرت‌انگیز است که نورافکن می‌تابانید و سرک می‌کشید در زندگی خصوصی شخصیتی که باید سرمایه فرهنگی نسل‌های پس از خود باشد…»
منابع: ۱. پانا ۲. ایران آرت ۳. روزنامه سازندگی ۴.