برای کار کردن در حرفه موردعلاقه – و یا دوست داشتن کاری که دوستش نداریم ولی انجامش می‌دهیم – باید خود را توانمند و ورزیده کنیم. رزومه سازی یکی از راه های توانمند سازی خود است. از طریق خودتوانمندسازی می‌توانیم وارد حرفه موردعلاقه خود شویم یا – به واسطه ورزیده شدن – از شغل فعلی خود لذت ببریم. با اعتماد به نفسی که در فرایند خود توانمندسازی کسب می‌کنیم، شاید هم در میانه راه تصمیم بگیریم که ریسک کنیم، از شغلی که دوستش نداریم خارج شویم و با پشتکار وارد حرفه موردعلاقه خود شویم.
در هر صورت اگر تصمیم گرفتیم وارد حرفه موردعلاقه خود شویم، کسب و کار دلخواه خود را ایجاد کنیم و یا اینکه مایلیم با خود توانمندسازی از شغل فعلی خود لذت ببریم، باید رزومه خود را برای هدف موردنظر بسازیم.
رزومه یا resume خلاصه‌ای از سوابق تحصیلی و شغلی فرد، به علاوه بازنمونی از علائق، آثار، دستاوردها، موفقیت‌ها و توانایی‌های اوست. رزومه برای اهداف مختلف مانند کاریابی، ادامه تحصیل، مهاجرت و … استفاده می‌شود، خلاصه‌ای جامع از قابلیت‌ها و وجدالشرایط بودن فرد برای هدف موردنظر را نشان می‌دهد و به نوعی بیانگر برند شخصی فرد و آن چیزهایی است که او را از همتایانش متفاوت می‌کند.
رزومه ساختنی است نه نوشتنی
رزومه برخلاف تصور خیلی‌ها، ساختنی است نه نوشتنی. افراد موفق (و راضی) معمولا رزومه خود را می‌سازند. یعنی برای رسیدن به هدف موردنظر خود با دقت و هوشمندانه بهترین و مناسب‌ترین مسیرها را انتخاب می‌کنند، ملزومات موردنیاز برای رسیدن به هدف موردنظر خود را شناسایی می‌کنند، با استفاده از بهترین و مناسب‌ترین منابع، ملزومات موردنیاز را تامین می‌کنند و خود را برای شغل موردعلاقه‌شان می‌سازند. به همین دلیل این افراد معمولا توسط سازمان‌ها دیده و پسندیده می‌شوند و یا خود کارآفرین می‌شوند و کسب و کار خود را ایجاد می‌کنند.
از دنباله‌روی بپرهیزید؛ مسیری را بسازید که شما را به هدفتان می‌رساند
افرادی که تصمیم به رزومه‌سازی می‌گیرند در هر کلاس و دوره آموزشی شرکت نمی‌کنند، هر منبع و وب‌سایتی را مرجع آموزشی خود قرار نمی‌دهند، در انتخاب شبکه دوستان دقت می‌کنند؛ افراد بهتر و مصمم‌تر از خود را در شبکه دوستی‌شان راه می‌دهند و برای پرورش توانایی‌های خود هزینه می‌کنند. راه رسیدن به هدف‌های آنها الزاما از مسیر دانشگاه و آموزش‌های رسمی و آی اس آی نویسی عبور نمی‌کند؛ چون با مطالعه الگوهای موفق، دهها و یا صدها راه دیگر برای رسیدن به هدف موردنظر خود را کشف کرده‌اند. برای آنها رفتن به دانشگاه و گرفتن مدرک دانشگاهی و طی کردن مسیرهای کلیشه‌ای تنها زمانی به یک «باید» تبدیل می‌شود که به نوعی به رزومه‌سازی آنها کمک کند.
به عبارتی افراد موفق و راضی با مدیریت موثر منابع و زمان، رزومه خود را برای شغل ایده‌آل خود می‌سازند. این افراد معمولا از مسیرهای کلیشه‌ای – مسیرهایی که همه دنبال می‌کنند – پا فراتر می‌گذارند و مسیری نو می‌سازند که آنها را به هدفشان می‌رساند.
در پس موفقیت‌های دشوار، یک چرایی قوی وجود دارد
iافراد موفق و راضی که خود و رزومه‌شان را برای هدف موردنظر می‌سازند، چرایی قوی در پس انتخاب‌ها و هدف‌های خود دارند. آنها می‌دانند:
چه می‌خواهند؟
می‌خواهند به چه کسی تبدیل شوند؟
و چرا می‌خواهند آنچه را می‌خواهند؟
هر قدر چرایی پس خواسته‌ها قوی‌تر باشد، افراد در رزومه‌سازی و کسب قابلیت‌های موردنیاز – برای رسیدن به هدف خود – مصمم‌تر و موفق‌تر عمل می‌کنند.
مثل بقیه نباشید و برای متفاوت بودن هزینه کنید
اصولا یکی مثل بقیه بودن امن‌تر و راحت‌تر به نظر می‌رسد و به همین دلیل پا گذاشتن در مسیرهای غیرکلیشه‌ای – که همه آنها را انتخاب نمی‌کنند – چالش برانگیز است. متفاوت بودن نیازمند ریسک‌پذیری، پشتکار و مقاوم بودن در برابر انرژی‌های منفی است که افراد متفاوت‌اندیش معمولا در مسیر رزومه‌سازی آن را تجربه می‌کنند. افراد راضی و موفق معمولا متفاوت بودن را انتخاب می‌کنند و هزینه آن– مانند سختی راه، درآمد کمتر در ابتدای راه، ریسک و .. – را هم با رضایت کامل پرداخت می‌کنند.
رزومه خود را بسازید
حال که دریافتیم رزومه ساختنی است نه نوشتنی؛ در ادامه چگونگی ساخت رزومه در چند گام تشریح می‌شود و نکات کلیدی برای ساخت موفق آن یادآوری می‌شوند.
گام اول- مقصد موردنظر را مشخص کنید و چرایی انتخاب این مقصد را توضیح دهید
شرط اول رزومه‌سازی – یا ساختن خود برای شغل موردعلاقه – داشتن هدف مشخص به همراه یک چرایی شفاف و قوی است. چرایی در ارزش‌ها، باورها، آرزوها، و دغدغه‌های افراد ریشه دارد. پس برای یافتن چرایی – اینکه چرا می‌خواهم به این هدف برسم باید به قلب خود؛ به آرزوها ، دغدغه‌ها و ارزش‌ها و باورهایمان مراجعه کنیم تا با هر بار تردید و مواجه با سختی راه، چرایی‌مان را به خود یادآور شویم و برای رسیدن به هدف موردعلاقه‌مان تلاش کنیم. اگر انگیزه و علاقه قوی – یا چرایی قوی – در پس انتخاب‌های ما باشد در برابر مشکلات و دشواری‌های راه دوام می‌آوریم و راه رسیدن به اهداف خود را می‌یابیم یا خلق می‌کنیم.
یکی از اشتباهات رایج افراد این است که پس از اینکه با بی‌علاقگی وارد حرفه یا رشته‌ای شدند به صرف اینکه در آن حوزه مدرک گرفته یا تجربه‌ای کسب کرده‌اند، بازگشت به علائق خود را دشوار و پرهزینه می‌بینند، به بهانه اینکه دیر است یا سخت است تا آخر عمر کاری را انجام می‌دهند که دوستش ندارند. این باعث می‌شود که فرد حس مفید بودن و رضایت از خویشتن را تجربه نکند و جامعه و جهانی را از خلاقیت‌های خود محروم سازد. تغییر مسیر و پرداختن به علائق فردی هر چند در ابتدای راه دشوار و هزینه‌بردار است، لیکن در ادامه راه لذت و دستاوردهای زیادی دارد که اولین و مهمترین آن حس رضایت از خویشتن و شادی است که همه ما انسانها به نوعی در جستجوی آن هستیم.
تنها حس مفید بودن است که در انسان احساس شادی واقعی و پایدار ایجاد می‌کنند؛ چون اساسا خلقت انسان اینگونه است که با پس دادن چیزی به دنیا و به هم‌نوعانش است که احساس رضایت واقعی را تجربه می‌کند. مطالعه زندگینامه تاثیرگذارترین و ثروتمندترین افراد جهان این اصل را ثابت می‌کند. تقریبا همه آنها در یک چیز مشترکند: اول ساختن و به دست آوردن؛ بعد بخشیدن و به اشتراک‌گذاری. دستاوردهای ما هر قدر هم بزرگ – مثلا خانه لوکس، ماشین لوکس، مدرک تحصیلی بالا، درآمد بالا و … – تا زمانی که حس مفید بودن را در ما ایجاد نکنند، آنچه تجربه می‌کنند صرفا احساس شادی موقت و زودگذر است.
رزومه‌سازی هدفمند توانایی چنین به اشتراک‌گذاری و سهیم شدن در ساختن دنیایی بهتر را در ما ایجاد می‌کند. هر قدر علاقه ما به شغلمان بیشتر باشد، خلاقیت بیشتری عرضه می‌کنیم و هر قدر در کاری ورزیده‌تر شویم شانس اینکه آن کار را دوست بداریم و در آن خلاقانه(تر) عمل کنیم بیشتر است.
و یادمان باشد که چون ما تغییر می‌کنیم، علائقمان هم تغییر می‌کنند، این یعنی باید به قلب جدیدمان گوش کنیم و خودتوانمنسازی مستمر و بازسازی دائم رزومه‌مان را جزو روتین زندگیمان قرار دهیم.
گام دوم – ملزومات و منابع موردنیاز برای رسیدن به مقصد موردنظر را تعیین کنید
پس از تعیین هدف موردنظر باید ملزومات و منابع موردنیاز برای رزومه‌سازی را مشخص نمود. بدین منظور توصیه می‌کنم روی یک برگ کاغذ جدولی مانند جدول زیر تهیه کنید. در بالای آن شغل یا هدف شغلی موردنظرتان را بنویسید و در ستون‌ها مشخص کنید که برای رسیدن به هدف موردنظر:
به چه دانش، مهارت و تجربه(هایی) نیاز دارید؟
برای کسب هر مورد به چه منابعی نیاز دارید؟ و این ملزومات از چه روش‌هایی قابل تامین هستند؟
برای پاسخ به پرسش اول دانستن این نکته مفید است که در هر رشته و حرفه‌ای – اعم از استخدامی و کارآفرینی – معمولا سه مسیر شغلی وجود دارد:
مسیر شغلی اول: آمورشی
مسیر شغلی دوم: پژوهشی
مسیر شغلی سوم: اجرایی
این به این مفهوم است که فارغ از رشته یا حوزه کاری موردعلاقه می‌توانیم وارد مسیرهای شغلی زیر شویم:
اول: آموزشی – به عنوان مربی، معلم یا استاد به تدریس و آموزش بپردازیم
دوم: پژوهشی – به عنوان محقق و نویسنده به پژوهش و تحقیق مشغول شویم
سوم: اجرایی – به عنوان مدیر، موسس، کارشناس، مهندس، کتابدار، پزشک، وکیل، مشاور، روان‌شناس، بنا، نقاش و… شغلی ایجاد کنیم یا در موسسه‌ای استخدام شویم.
برای پاسخ به پرسش دوم، باید با انواع منابع و ابزارهای اطلاعات و همچنین منابع و ابزارهای یادگیری آشنا باشیم و بتوانیم بهترین و مناسب‌ترین منابع را متناسب با نیازخود انتخاب کنیم. برای کسب چنین مهارتی، برخورداری از توانمندی‌های سواد اطلاعاتی بسیار موثر است. علاوه بر کارگاه‌های آموزشی، مطالعه و بهره‌برداری از وب‌سایت‌هایی که مشخصا به ارائه آموزههای سواد اطلاعاتی می‌پردازند بسیار مفید و موثر است. گوگل کردن عبارات زیر، منابع و آموزههای مفید و متعددی درباره سواد اطلاعاتی در اختیار شما قرار می‌دهد که با دنبال کردن آنها و انجام تمرین‌های مربوطه می‌توانید مهارت‌های اطلاع‌یابی، اطلاع‌گزینی و استفاده موثر و اخلاقی از اطلاعات را در خود پرورش دهید:
Information literacy tour
Information literacy tutorials
گام سوم – منابع و ملزومات موردنیاز را تهیه کنید
منابع می‌تواند شامل کتاب، کلاس، دوره‌های آموزشی حرفه‌ای، دوره‌های آموزشی رسمی – دانشگاهی، آموزش‌های مجازی و منابع موجود در نت باشد – مانند وبلاگ‌ها، گروه‌های بحث، ویدئوها و پادکست‌های آموزشی، وب‌سایت‌های افراد و شرکت‌های هسته در حوزه کار شما و ….
برای کسب تجربه موردنیاز، بسته به هدف موردنظر، لازم است تا در محیط(های) کاری موردنظر به صورت کارآموز یا داوطلبانه – به صورت رایگان یا با دریافت دستمزد بسیار کم – مشغول کار شویم و تجربه(های)کسب شده را در رزومه خود منعکس کنیم.
توجه به دو نکته کلیدی سرنوشت‌ساز است. اول دریافت گواهی برای هرنوع تجربه کاری – اعم از کارآموزی، کار داوطلبانه، یا کار با حقوق. گواهی حضور و تجربه کار حتی به مدت کوتاه تنها مدارکی هستند که می‌توانند تجربه کاری ما را اثبات کنند. پس دریافت گواهی از سازمان(های) مربوطه فراموش نشود.
سه ستون رزومه را به موازات هم بسازید
نکته دوم اینکه به امید شغل ایده‌آل، وقتمان را فقط صرف دانش‌اندوزی و مهارت‌آموزی نکنیم. مهم نیست شما مدرک لیسانس دارید یا دکترا. مهم نیست از چه دانشگاهی فارغ‌التحصیل شده‌اید؛ آنچه شما را با هم‌ردیفانتان متمایز می‌کند، کاربلد بودن و تجربه کاری شماست. بنابراین همزمان یا کمی بعد از ورود به فرایند دانش و مهارت‌اندوزی وارد محیط‌های واقعی کار شوید و به صورت موازی بخش‌های مختلف رزومه خود را بسازید.
هستند بسیاری از دانش‌آموختگان معتبرترین دانشگاه‌های ایران و جهان که در شغل یا محیط کار مطلوبشان کار نمی‌کنند یا حتی بیکار هستند؛ دلیل آن هم این است که آنها صرفا و بی‌وقفه مدرک گرفته‌اند ولی نه کاری یاد گرفته‌اند و نه تجربه کاری کسب کرده‌اند که به نوعی مرتفع‌کننده نیازهای بازار واقعی کار باشد. به دلیل زیاد شدن تعداد فارغ‌االتحصیلان در رشته‌های مختلف – در مقاطع بالا و از دانشگاه‌های خوب – گزینه‌های خوب برای شرکت‌ها و موسسه‌های استخدامی زیاد است. شرکت‌های خوب معمولا به دنبال افراد کاربلد مدرک‌دار هستند تا صرفا مدرک‌دار.
پس رزومه را باید ساخت و همه ستون‌های آن را هم باید به موازات هم ساخت. بالا بردن یک یا دو ستون به تنهایی، نه تنها شما را به مقصد مطلوب نمی‌رساند بلکه گاها احساس سرخوردگی در شما ایجاد می‌کند. کسی که مدرک دکترا از بهترین دانشگاه دارد اما تجربه کاری و مهارت‌های عملی موردنیاز برای حرفه موردنظرش را ندارد، از اینکه در حرفه موردعلاقه خود پذیرفته نمی‌شود احساس سرخوردگی به مراتب بیشتری را – نسبت به فردی با مدرک کارشناسی و بیکار – تجربه می‌کند. برای پرهیز از چنین حسی، ستون‌های رزومه را به موازات هم بسازید.
قبل از اینکه از حس رزومه‌سازی بیرون بیایید، منابع و ملزومات موردنیاز را تهیه کنید
برای نویسندگی باید قلم و کاغذ در دسترس داشت. اگر نباشند حس نوشتن هم از بین خواهد رفت و احتمالا نویسنده با همه ایده‌هایش چیزی منتشر نخواهد کرد. اگر منابع را بشناسیم ولی بلافاصله آنها را تهیه و از آنها بهره‌برداری نکنیم، به سرعت حس رزومه‌سازی را از دست خواهیم داد.
پس بلافاصله اقدام کنید و ملزومات موردنیاز را فراهم کنید تا با هر بار ارزیابی میزان پیشرفت خود با اعتماد به نفس بیشتری بقیه راه را بپیمایید. با انجام دادن و یادآوری راه‌های رفته است که اعتماد به نفس لازم برای ادامه مسیر در ما ایجاد می‌شود. پس ارزیابی مستمر، بزرگ‌نمایی راه رفته، تشویق و مصمم شدن برای ادامه مسیر فراموش نشود.
بخش‌هایی از رزومه را با داشته‌هایتان بسازید
بسته به سوابق تحصیلی و حرفه‌ای، همه ما احتمالا سال‌هایی را در مدرسه و دانشگاه گذرانده‌ایم، پروژه‌های درسی و کاری انجام داده‌ایم، تجربه حضور در جمع‌های علمی و غیرعلمی را داشته‌ایم، احتمالا مقاله‌ای منتشر کرده‌ایم، سخنرانی ارائه داده‌ایم، و بالاخره تجربه انجام کارهایی را داریم که می‌توانند در قسمت‌هایی از رزومه ما جای بگیرند و به نوعی دانش، تجربه یا مهارت‌های ما در حوزه‌های موردنظر را شهادت بدهند. در واقع با رزومه‌سازی ما در صدد ارائه شواهدی هستیم که اثبات می‌کنند ما قابلیت‌های موردنیاز برای شغل یا پست موردنظر را داریم. با گلچین کردن درست داشته‌هایمان و ارائه هوشمندانه آنها در رزومه‌مان، می‌توانیم با صرف زمان کمتر و با اعتماد به نفس بیشتری رزومه خود را برای شغل موردعلاقه‌مان بسازیم. تنها نکته کلیدی این است که تنها سوابق و شواهد مرتبطی را از میان سوابق و تجربه‌هایمان گلچین کنیم که با ملزومات شغل موردعلاقه‌مان مرتبط باشند و از آن مهمتر این ارتباط را با ظرافت و دقت در رزومه خود نمایش دهیم. مثلا اگر داشتن مهارت‌های ارتباط علمی از شرایط ورود به شغل موردعلاقه‌مان است و ما هم در دانشگاه مقاله خود را در کنفرانسی ارائه کرده‌ایم، می‌توانیم در رزومه خود به این تجربه اشاره کنیم و از آن به عنوان شاهدی برای توضیح اینکه ما مهارت برقراری ارتباط علمی داریم استفاده نماییم.
گام چهارم- سفر رزومه‌سازی خود را مکتوب کنید
نوشتن هدف‌ها معجره می‌کند. به تناسب دریافت‌هایمان از زندگی – که اغلب از طریق مطالعه، مشاهده، رسانه، و تعاملات روزانه ما با افراد و محیط به دست می‌آیند – آهان‌های جدیدی در ما ایجاد می‌شود. هر آهان جدید بر ماهیت و جهت هدف‌هایمان تاثیر می‌گذارد. با دانستن بیشتر درباره موضوعی، سلیقه و انتخاب‌های ما تغییر می‌کند؛ به همین دلیل هدف‌ها و اولویت‌های ما تغییر می‌کنند و از اینرو خیلی اوقات لازم می‌بینیم تا در هدف‌ها و چگونگی تحقق آنها بازنگری‌هایی اعمال کنیم. نوشتن هدف‌ها و بازبینی مستمر آنها فرایند تغییر در بینش، دانش و مهارت‌های ما را منعکس می‌کنند؛ این یعنی ما در حال رشد و تغییر هستیم.
نوشتن هدف‌ها و خواسته‌ها و – از آن مهمتر – توضیح چرایی خواستن آنچه می‌خواهیم، ما را در مسیر رزومه‌سازی هوشیارتر و قوی‌تر می‌کند. و نوشتن موقفیت‌های کوچک و راه‌های رفته‌مان، اعتماد به نفس و توان موردنیاز برای ادامه مسیر تا رسیدن به هدف را در ما ایجاد می‌کند.
به همین دلیل اختصاص دفترچه‌ای کوچک برای ثبت نگارش هدف‌ها، توضیح دلایل و ثبت موفقیت‌های کوچک و راه‌های رفته بسیار مفید و موثر است. در این دفترچه مشخص کنید:
چه می‌خواهید: دوست دارید چه کاره شوید؟ دوست دارید در چه نقش یا محیطی کار کنید؟
دلیل اهدف و انتخاب‌های خود را مشخص و شفاف – با درنظرگرفتن دغدغه‌ها، آرمان‌ها و ارزش‌های خود – بنویسید
ملزومات و منابع موردنیاز برای رسیدن به هدف موردنظر خود را شناسایی کنید
ملزومات و منابع را تهیه کنید
برای ساختن رزومه خود، دانش، تجربه و مهارت‌های موردنیاز را فرا بگیرید
راه‌های رفته و موفقیت‌های خود را ثبت کنید و به ازای هر موفقیت به خود پاداش بدهید
از آموخته‌هایتان برای ادامه موثرتر استفاده کنید و در صورت نیاز به اصلاح در روش، منابع و … اصلاحات موردنیاز را انجام دهید
به پشتوانه دلایل قوی و راه‌های رفته، بیشتراز سفر رزومه‌سازی خود لذت ببرید
از نقش «قربانی» بیرون بیایید
بخش عمده ناموفقیت‌های ما در رسیدن به اهدافمان به این دلیل است که نمی‌خواهیم از نقش «قربانی» بیرون بیاییم و برای توجیه ناموفقیت‌هایمان همچنان دنبال مقصر می‌گردیم. اگر نتوانسته‌ایم در رشته موردعلاقه خود درس بخوانیم، اگر نتوانسته‌ایم از تحصیل و دانشگاه کاری یاد بگیریم، اگر نتوانسته‌ایم در شغل موردعلاقه خود کار کنیم، اگر هنوز کشف نشده‌ایم و… همه و همه را تقصیر دیگران می‌دانیم. ممکن است این ادعا بخشا درست باشد اما در عصر اطلاعات، فناوری و ارتباطات که اطلاعات و فرصت‌های یادگیری به صورت تقریبا برابر در اختیار همه قرار دارند، هیچ بهانه‌ای برای موفق نشدن و نرسیدن به آرزوهایمان پذیرفته نیست. برای استفاده موثر از فرصت‌های یادگیری و فراوانی اطلاعات اول باید از نقش «قربانی» استعفا دهیم، درست انتخاب کنیم، مسئولیت انتخاب‌های خود را بپذیریم، برای رسیدن به اهدافمان هزینه کنیم (مالی، زمانی، …)، ریسک‌ها را بپذیریم و تا رسیدن به هدفمان از یادگیری دست نکشیم.
شاد و موفق باشید و ما را از موفقیت‌هایتان بی‌خبر نگذارید
منبع: نظری، مریم. ۱۳۹۴ (۲۴ مهر). رزومه‌سازی برای خودتوانمندسازی: خود را برای شغل دلخواهتان بسازید.
بازیابی شده از سایت maryamnazari.com