آیت الله علوی بروجردی: اقتصاد اسلامی شوخی است

مجله اینترنتی پارسی گو: حضرت آیت الله علوی بروجردی نوه مکرم عالم و عارف وارسته، حضرت آیت الله العظمی بروجردی اعلی الله مقامه اخیرا در گفتگو با یک رسانه اقتصادی فرموده اند: اقتصاد اسلامی شوخی است و اصولا علوم انسانی اسلامی نداریم! در ادامه متن سخنان ایشان و واکنش های دیگران به این اظهارات را بررسی می کنیم. با ما همراه باشید:

بالاخره اقتصاد اسلامی داریم یا خیر؟/ آیت الله بروجردی: اقتصاد اسلامی شوخی است

به نوشته خبرگزاری رسمی حوزه اخیرا بحث اینکه اقتصاد اسلامی داریم یا نه در حوزه علمیه بالا گرفته و این نظریه موافقان و مخالفانی دارد که در فضای مجازی و بین کارشناسان حوزوی داغ شده است. اخیرا بحث این که اقتصاد اسلامی داریم یا نه، در حوزه علمیه بالا گرفته و این نظریه موافقان و مخالفانی پیدا کرده و منجر به دعوای طلبگی شده است. از جمله کسانی که قائل به عدم اقتصاد اسلامی است، آیت الله علوی بروجردی از اساتید دروس خارج حوزه علمیه می باشد که گفته، «اقتصاد اسلامی»، «جامعه‌شناسی اسلامی» و «روان‌شناسی اسلامی» و به طور کلی «علوم انسانی اسلامی» نداریم، سخنان اخیر این استاد حوزه با واکنش هایی در فضای مجازی و رسانه ای از سوی کارشناسان حوزوی مواجه شده است. (آیت الله علوی بروجردی: اقتصاد اسلامی شوخی است و اصولا علوم انسانی اسلامی نداریم!)

آیت الله علوی بروجردی در عین حال اعلام آمادگی کرده که اگر کسی از این ایده‌ها دفاع می‌کند و توانایی قانع کردن وی را دارد، حاضر است که با او بحث و گفت وگو کند و با توجه به درخواست این استاد حوزه، برخی هم از وی دعوت به مناظره با حضور رسانه ها کرده اند. رسانه رسمی حوزه اعلام می دارد آمادگی برگزاری مناظره با حضور موافقان و مخالفان در خبرگزاری حوزه را دارد. خبرگزاری حوزه فارغ از صحت و سقم دیدگاه مخالفان و موافقان نظریه اقتصاد اسلامی، برخی از سخنان آنان را بازنشر می دهد:

بخشی از سخنان آیت الله علوی بروجردی: علوم انسانی اسلامی نداریم!/ اقتصاد اسلامی شوخی است

ما چطور می‌آییم در اینجا، می‌خواهیم یک رشته‌ی اقتصاد اسلامی درست بکنیم؟ ما چندتا روایت و آیه داریم برای اینکه اگر تورم بالا رفت چجور بخواهیم کنترلش بکنیم؟ چندتا آیه و روایت داریم که رشد اقتصادی با چه فرمولی باید درست بشود؟ این مکاتب اقتصادی در دنیا هست، اقتصاددان‌ها هستند. اصلا اسلام نیامده است که علم بیاورد. ما خیال می‌کنیم پیغمبر اکرم، کارل مارکس هست! جای کارل مارکس نشسته است، جای فریدمن نشسته است. پیغمبر اکرم، جای ابوعلی سینا نشسته است، طبیب است، نه! نیامده که طب بیاورد، نیامده که اقتصاد بیاورد. پیغمبر یک مرشد معنوی هست. آمده ارزش‌های معنوی جامعه را بالا ببرد. نه اینکه بیاید اقتصاد درست بکند، نه اینکه بیاید علوم درست بکند. اقتصاد اسلامی هم یک شوخی است.»

واکنش حجت الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه به اظهارات آیت الله بروجردی

حجت الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه از اساتید حوزه علمیه قم، طی یادداشتی در کانال خود با توجه به اظهارات آیت الله علوی بروجردی (آیت الله علوی بروجردی: اقتصاد اسلامی شوخی است و اصولا علوم انسانی اسلامی نداریم!) نوشت: «برخی از اهل فقه بر این باورند که نباید بانک های کشور را ربوی دانست با این توجیه که اقتصاد علم است و اسلامی بردار نیست عرض بنده این است که اقتصاد تنها علم نیست در همه مکاتب دنیا یک ساحت اقتصاد عبارت از مکتب اقتصاد و ساحت دیگر حقوق اقتصادی است و این مطلب که بین علم اقتصاد و مکتب اقتصاد فرق است اجماع جهانی دارد و شهید صدر هم در اقتصادنا نیم قرن پیش گفته است اقتصاد اسلامی را نباید مطلقا نفی کرد بلکه مکتب اقتصاد اسلامی داریم همچنانکه مکتب اقتصاد لیبرالیستی و سوسیالیستی در جهان وجود دارد البته با گرایش های مختلف اما علم اقتصاد عبارت از فرمول های ریاضی وار است که با اقتصاد سنجی همراه است. فقه هم در ساحت حقوق اقتصادی و مکتب اقتصادی دخالت می کند نه علم اقتصاد نکته دیگر اگر هم مشکل ربوی بودن بانکی کشور را با حیله های شرعی حل کنیم کارکرد بیمارگونه بانک ها را نمی توان انکار کرد.»

آیت الله علوی بروجردی در دیداری که با مدیرعامل یکی از بانک های مستقر در قم داشت بیان کرده بود: به بانک ها نباید به عنوان عامل ربایی نگاه کرد، این نگاه اشتباهی است که وجود دارد، زیرا بانک در گذشته و دوران صدر اسلام وجود نداشته، بلکه معاملات و بنگاهای خاص و مؤسساتی جدید است که از سوی غربی ها به وجود آمده و به مردم و جامعه خدمت رسانی می کنند.

اقتصاد اسلامی نداریم و مخالف این نظریه هستم

او با بیان اینکه اقتصاد فرمول و علم است و اقتصاد اسلامی نداریم و مخالف این نظریه می باشم گفت: اقتصاد اسلامی، اقتصاد عقلایی است و در کل مباحث اقتصادی، غیر از تعداد معدودی، بقیه حکم به امضائی دادن اقتصاد داده اند، یعنی نگاه می کنیم سیره عقلا چگونه عمل می کنند، اگر با سیره مخالفت نداشت، امضاء می کنند؛ سیره عقلایی هم یعنی عقلای عالم و رشته های شناخته شده مقبول پیش همه، شرع هم همین می گوید. اقتصادی مقابل سوسیالیست نداریم.

نامه حجت الاسلام والمسلمین احمدحسین شریفی در پاسخ به آیت الله علوی بروجردی

با تقدیم سلام به محضر استاد سیدجواد علوی/ حضرتعالی در تاریخ ۲۹/ شهریور ۱۳۹۹ با «اکوایران» (رسانه تصویری تخصصی اقتصاد ایران) مصاحبه‌ای درباره اقتصاد اسلامی انجام داده‌اید [البته بنده همین امروز ۷/ ۷/ ۱۳۹۹ از آن مطلع شدم].

جنابعالی در ضمن این مصاحبه به صراحت مقوله‌هایی مثل «اقتصاد اسلامی»، «جامعه‌شناسی اسلامی» و «روان‌شناسی اسلامی» و به طور کلی «علوم انسانی اسلامی» را انکار می‌کنید و ابراز ناراحتی می‌کنید که چرا مراکزی در حوزه علمیه تأسیس شده است که دنبال جامعه‌شناسی و روان‌شناسی و اقتصادند! (آیت الله علوی بروجردی: اقتصاد اسلامی شوخی است و اصولا علوم انسانی اسلامی نداریم!)

افزون بر این، با صراحت پیامبر اکرم(ص) را صرفاً به عنوان یک «مرشد معنوی» معرفی می‌کنید که برای ارتقای اخلاق و معنویت مردم آمده است و هرگز کاری به علم و اقتصاد و سیاست و امثال آنها نداشته است! و در نهایت ایدة «علوم انسانی اسلامی» را یک «شوخی» می‌دانید و در عین حال اعلام آمادگی می‌کنید که اگر کسی از این ایده‌ها دفاع می‌کند و توانایی قانع کردن شما را دارد حاضرید که با او بحث و گفتگو کنید و می‌فرمایید:

پیرو این درخواست حضرتعالی، این کمترین طلاب که سالیانی است در حوزه علوم انسانی اسلامی فعالیت دارم، اعلام آمادگی می‌کنم که هر زمانی و در هرمکانی که حضرتعالی صلاح بدانید آماده‌ام که به محضر شما شرفیاب شوم و در این زمینه با شما گفتگو کنم.

البته طبیعی است که چون درخواست حضرتعالی به صورت عمومی و رسانه‌ای مطرح شده است، این بنده نیز اجابت آن را به صورت عمومی و رسانه‌ای اعلام_کنم و همچنین این انتظار را داشته باشم که گفتگوی ما با حضور اصحاب رسانه‌های مکتوب و تصویری باشد تا مخاطبان و علاقه مندان به این مباحث در جریان قوت و ضعف استدلال‌های طرفین قرار گیرند.

بنده مطمئن‌ام که چنین گفتگوهایی می‌تواند خدمات بزرگی به فضای علمی و فرهنگی کشور داشته باشد و امید واثق دارم که مورد رضایت خدای متعال هم قرار خواهد گرفت. در انتظار اذن حضرتعالی هستم./ ارادتمند شما/ احمدحسین شریفی/ حوزه علمیه قم/ هفتم مهر ۱۳۹۹

واکنش حجت الاسلام کشوری به شوخی خواند اقتصاد اسلامی توسط آیت الله بروجردی

حجت‌الاسلام والمسلمین کشوری دبیر شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی نیز که سال قبل به همین سخنان آیت‌الله علوی بروجردی واکنش نشان داده بود.

بسم الله الرحمن الرحیم/جناب استاد محمد جواد علوی بروجردی/ سلام علیکم و رحمة الله

اظهارات عجیب جنابعالی در روز یک شنبه ۲۵ تیرماه ۱۳۹۶ مبنی بر اینکه با اقتصاد اسلامی مخالف هستید و اقتصاد آزاد را به رسمیت می شناسید؛ دلیل نگارش این نامه کوتاه به جنابعالی است.

شما در دیدار با مدیران و روسای شعب بانک کوثر استان قم اظهار داشتید: خوش‌بختانه در دولت فعلی، که ان‌شاء‌الله در دولت بعد هم ادامه پیدا کند، کسانی سر کار آمدند که اقتصاد را می‌فهمند. اقتصاد علم است. حتی من گاهی گفته‌ام با تعبیر «اقتصاد اسلامی» مخالفم. چون اقتصاد اسلامی همان اقتصاد عُقلایی است. مباحث اقتصادی ما محدود است و بیش از ۲۰ موضوع نیست که در آنها حکم تأسیسی داده‌ایم. در بقیه موضوعات، حکم امضایی است. یعنی نگاه می‌کنیم و می‌بینیم که سیره عقلایی چگونه نگاه می‌کند.

اگر با عمومات و اصلاحات ما منافات نداشت امضا می‌کنیم و بدین‌ترتیب مشمول تأیید شرع می‌شود. منظور از عقلا چیست؟ عقلای عالم روش‌های اقتصادی شناخته‌شده مقبولی پیش همگان دارند که مجموع آنها اقتصاد عقلایی می‌شود. شرع هم همین را می‌گوید. اسلام هم همین را می‌گوید. اقتصاد عقلایی اقتصاد آزاد است نه اقتصاد کمونیستی… .

پیشنهاد می‌کنم قبل از طرح اظهارات اینچنینی و نسبت دادن برخی از آراء و نظرات خویش به اسلام؛ لااقل از باب توسعه مطالعات موضوع شناسی، برخی کتب و مقالات به اصطلاح صاحب نظران اقتصاد آزاد را مطالعه بفرمائید و مصادیق متعدد تعارض اقتصاد آزاد را با احکام و تعاریف فقهی مشاهده کنید.

به عنوان مثال جان مینارد کینز در بخشی از مقاله خود می‌‍نویسد: دست کم باید برای صد سال دیگر برای خود و هرکس دیگر تظاهر کنیم که بدی، نیکی است ونیکی بدی است؛ زیرا بدی مفید است و نیکی نیست. حرص و طمع و ربا و محافظه‌کاری؛ باید هم‌چنان برای یک مدت کوتاه دیگر؛ خدایان ما باشند. زیرا فقط آن‌ها می‌توانند ما را از گذرگاه تاریک اقتصادی به روشنائی روز؛ رهنما شوند.(۱) (مقاله جان مینارد کینز با نام «Economic Possibilities for our Grandchildren» منتشر شده در سال ۱۹۳۰)

همچنین آدام اسمیت در کتاب ثروت ملل (Wealth of nation) آدام اسمیت(۱۷۲۳-۱۷۹۰)، سال ۱۷۷۶، ص۱۶) ضمن نفی خیرخواهی به عنوان منشاء حرکت، نفع شخصی را علت تحرک معرفی می کند و می نویسد: او[انسان] بیشتر موفق خواهد بود اگر بتواند خوددوستی همنوعانش را در راسـتای منـافع خویش جلب کند، و به ایشان نشان دهد که به نفع خودشان است برای او همان کارهـایی را انجام دهند که وی به آنها نیاز دارد… ما از سخاوتمندی قصاب و آبجـو سـاز و نـانوا انتظـار شام نمیکشیم بلکه به جهت التفات آنها به منافعشان انتظار شام داریم. ما خود را نه مخاطب انسان دوستی ایشان بلکه مخاطب خوددوستی شان میدانیم. و با ایشـان نـه از ضـروریاتمان بلکه از منافعشان سخن به میان می آوریم…(۲)

البته کسانی مذبوحانه تلاش کرده اند تا این تصریحات روشن آدام اسمیت درباره نفع شخصی و خودخواهی را توجیه کنند و گفته اند که خویشتن دوستی و ملاحظه منافع شخصی غیر از خودبینی است.

جناب آقای بروجردی! غیر از تصریحات روشنی که در کلمات اقتصاددانان بازار آزاد برای تئوریزه‌کردن مُحَرَّماتی همچون ربا، حرص، خودخواهی و رذائل اخلاقی به عنوان محرک بخش اقتصاد وجود دارد؛ در عمل هم اقتصاد آزاد در رفع مشکلاتی مانند فاصله طبقاتی، عدم سلامت غذائی، تخریب محیط زیست، وضع قوانین ناعادلانه و توسعه فقر موفق عمل نکرده است. به عبارت روشنتر اگر شاخصه‌های ارزیابی اقتصاد خوب را مسائلی مانند تحقق عدالت( کَیْ لَا یَکُونَ دُولَةً بَیْنَ الْأَغْنِیَاءِ مِنْکُمْ ۚ – سوره حشر- آیه ۷)، غلبه مشاغل مستقل نسبت به مشاغل استخدامی(مَنْ آجَرَ نَفْسَهُ فَقَدْ حَظَرَ عَلَی نَفْسِهِ اَلرِّزْقَ _کافی جلد ۵)، نزدیکی مکان شغل به محل اسکان خانواده فرد شاغل(إِنَّ مِنْ سَعَادَةِ اَلْمَرْءِ أَنْ یَکُونَ مَتْجَرُهُ فِی بَلَدِهِ- کافی جلد ۵)،۳- تولید غذای طیب (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُلُوا مِنْ طَیِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاکُمْ- سوره بقره-آیه ۱۷۲)، کاهش احتکار و…. تحقق شرافت شغلی تعریف کنیم؛ اقتصاد آزادِ سرمایه‌داران زالو صفت در تحقق این امور موفق نبوده است و به همین دلیل نمی‌تواند مورد تجویز حوزه‌های علمیه قرار گیرد.

امیدوارم پیش قدم توسعه مباحثات فقهی در حوزه نظام سازی و یا لااقل در بخش موضوع‌شناسی در حوزه‌های مرتبط با موضوعات مدرن شوید؛ تا زمینه پیدایش این نظریات غیر دقیق در آراء تان تضعیف گردد. در همین راستا بررسی فقه المکاسب در فضای نظام مقایسه با مکتب نهاد گرائی -که شاکله محتوای آن در ۵ بخش ۱-طبقه بندی فقهی مشاغل، ۲- ویژگی‌های الگوی تولید در اسلام، ۳- ویژگی‌های بازار در اسلام، ۴- تبیین شرایط حاکم بر مبادله(به ویژه تبیین کارکرد تسعیر اختیاری) و۵- تبیین اصل حاکم بر تجارت بین‌الملل، تنظیم شده است- و -همچنین بررسی الگوی نُه بخشی بررسی موضوعات مدرن- می‌تواند به قضاوت نهائی درباره اقتصاد اسلامی و اقتصاد آزاد کمک وافری کند.

یادآور می‌شود، چندی پیش نیز آیت‌الله هادوی تهرانی در سخنانی نسبت به خروجی جزوه‌ای از سوی شورای راهبردی الگوی پیشرفت اسلامی به عنوان اقتصاد اسلامی به شدت انتقاد و تصریح کرد: با نوشتن چنین جزوه‌ای، اقتصاد اسلامی به دست نمی‌آید و ساده سازی مسئله است.

نگاهی اجمالی به نظر رهبر انقلاب درباره علوم انسانی اسلامی و اقتصاد اسلامی

بنا بر دیدگاه مقام معظم رهبری اگر نظامی بخواهد در جهان قدرت، اظهار نظر و نقش آفرینی داشته باشد باید به سه ابزار و سلطه اقتصادی، فرهنگی و علمی مجهز باشد. ایشان راز تسلط غرب و آمریکا بر دنیا را به خاطر این سه سلطه و بویژه سلطه علم در جهان می‎دانند.

از منظر مقام معظم رهبری پایه‎های اقتدار در جهان امروز ثروت و امکانات مادی ، توانایی‎ها و سلطه خبری و توانایی‎ها و سلطه تکنولوژی است. از این‏رو سه نوع سلطه اقتصادی،فرهنگی،و علمی متصورند. به این جهت اگر نظامی بخواهد در جهان قدرت، اظهار نظر و نقش آفرینی داشته باشد باید به این سه ابزار و سلطه مجهز باشد. بی شک علم و دانش مهمترین نقش را در تولید اقتدار و سلطه دارد. مقام معظم رهبری معتقدند بدون علم در دنیا نمی‎توان اثر گذاشت. لذا اگر جامعه به فکر نقش آفرینی جهانی و بین المللی است تا بتواند از حقوق خود دفاع کند و در نعادلات جهانی مؤثر واقع شود، می‏بایست به ابزار علم مجهز شود. ایشان بابررسی وضعیت تمدن غرب، راز پیشرفت و تسلط آنا در جهان را در توجه زیاد به علم و دانش می‎دانند و راز پایداری آنها را در ادامه مسیر خود با وجود فسادهای بسیار در داشتن علم‎شان می‎داند.

اهمیت تولید علم از نظر رهبر معظم انقلاب

مقام معظم رهبری به تولید علم در کشور اعم از تجربی و انسانی تکیه فراوانی کرده و معتقدند: “مسأله تولید علم فقط مربوط به علوم پایه، تجربى و … نیست، بلکه شامل همه علوم و از جمله علوم انسانى است. ما بخصوص در زمینه علوم انسانى، برخلاف آنچه که انتظار مى‌رفت و توقّع بود، حرکت متناسب و خوبى نکرده‌ایم، بلکه مفاهیم گوناگون مربوط به این علم را – چه در زمینه اقتصاد و چه در زمینه‌هاى جامعه‌شناسى، روان‌شناسى و سیاست – به شکل وحی مُنزل از مراکز و خاستگاههاى غربى گرفته‌ایم و به‌صورت فرمولهاى تغییر نکردنى در ذهنمان جا داده‌ایم و بر اساس آن مى‌خواهیم عمل و برنامه خودمان را تنظیم کنیم! گاهى که این فرمولها جواب نمى‌دهد و خراب درمى‌آید، خودمان را ملامت مى‌کنیم که ما درست به‌کار نگرفته‌ایم؛ در حالى‌که این روش، روشِ غلطى است.

ما در زمینه علوم انسانى احتیاج به تحقیق و نوآورى داریم. مواد و مفاهیم اساسى‌اى هم که بر اساس آن مى‌توان حقوق، اقتصاد، سیاست و سایر بخشهاى اساسى علوم انسانى را شکل داد و تولید و فراورى کرد، به معناى حقیقى کلمه در فرهنگ عریق و عمیق اسلامى ما وجود دارد که باید از آن استفاده کنیم. البته در این قسمت، حوزه و استادان مؤمن و معتقد به اسلام مى‌توانند با جستجو و تفحّص، نقش ایفا کنند. اینجا از آنجاهایى است که ما باید به تولید علم برسیم.

اهمیت علوم انسانی از نظر رهبر انقلاب اسلامی

مقام معظم رهبری اهمیت علوم انسانی را در زمینه تولید علم روشن می‎کنند و معتقدند که: “ما باید هم در حوزه فرهنگ عمومی و برداشت و اعتقاد و باور عمومی مردم، هم در مورد خاص باور مسئولان، اهمیت علوم انسانی را روشن کنیم. هم مردم باید بفهمند علوم انسانی مهم است، تاریخ مهم است، ادببیات مهم است، فلسفه مهم است، روان شناسی مهم است – با این وضع حاکم بر ذهنیت جامعه دانشگاهی ما و فرهنگ عمومی مردم طبیعی است که جوان و دانشجو بروند سراغ همان چیزهایی که کاربرد روزانه دارد؛ پزشکی و مهندسی و رشته های علمی و فنی که جدیداً به وجود آمده و غالبا قادر تبدیل به پول و گذراندن زندگی هم هست. این چیز روشنی است. باید اهمیت علوم انسانی را بفهمند و باید امتیازاتی در فراگیری علوم انسانی و تخصص در علوم انسانی در نظر گرفته بشود، که برای عموم و برای جوانهای ما جذاب باشد- هم مسئولان ما باید به اهمیت علوم انسانی توجه کنند.”

“علوم انسانی برای جامعه جهت دهنده است؛ فکر ساز است؛ حرکت یک جامعه، مسیر یک جامعه، مقصد یک جامعه را مشخص می‌کند. این، خیلی مهم است. یقیناً انسان از روی حدس می‌تواند بداند و یقین کند که دستهای فعال در سیاستهای بین المللی روی این مسئله کار کرده‌اند که کشورها را به همین خرج روزانه سرگرم کنند، تا آنها را از کارهای سیاسی و از آن چیزهایی که می‌تواند جهت آنها را مشخص کند و فرهنگ مستقل آنها را بارور کند، معرض کنند. لذا داخلی‌ها هیچگونه همتی نکردند. تلاشی نکردند. آنها هم دیدند زمینه این است، عمل کردند. بنابراین باید مسئولان هم اهمیت علوم انسانی را بفهمند. وقتی این معرفت و باور به وجود آمد، کار شما آسان خواهد شد.”

راهکار تولید علوم انسانی اسلامی از نظر مقام معظم رهبری

کشوری که داعیه تمدن سازی دارد ضمن اینکه از دستاوردهای علمی دیگران استفاده می‎کند خود نیز باید به خلاقیت، نوآوری و تولیدات علمی جدید همت گمارد و راهبرد نهضت علمی را وجهه همت خود در تمامی عرصه‎ها قراردهد از اینرو مقام معظم رهبری از دهه هفتاد آغازگر گفتمان جدیدی در عرصه علم و فرهنگ کشور بودند که از آن با عناوینی چون جنبش نرم‏افزاری نهضت تولید علم و آزاد اندیشی یاد می‎شود. ایشان معتقدند حرکت عظیم انقلاب اسلامی که منادی نظام سازی، دولت‏سازی و تمدن‎سازی با مبانی،اصول و ارزش‏های جدید است که نه باغرب ونه با شرق همخوانی دارد، شایسته است که مقلد نباشد و بتواند در حوزه‏های مختلف و ابعاد گوناگونی که برای اداره یک جامعه و یک کشور به نحو علمی لازم است به نوآوری و نواندیشی بپردازد. از اینرو ما بایستی در علوم انسانی اجتهاد کنیم و نباید مقلد باشیم.

دستیابی به نقشه راه علوم انسانی اسلامی از نظر رهبر انقلاب

مقام معظم رهبری در مقام تبیین نقشه راه دست‏یابی  به تمدن بزرگ اسلامی و جامعه سازی ایران اسلامی با تأکید فراوان بر علم و دانش، مهمترین گفتمان جریان‏ساز علمی را در سطح و عمق کشور به وجود آوردند گفتمان تولید علم و نهضت نرم‏افزاری ایشان برپایه رشد علم و تولید فرهنگ و فناوری برای تمدن‏سازی اسلامی، مهمترین عامل فرهنگ‏ساز و جریان‎ساز در این عرصه است. این گفتمان با اعتقاد به اقتدارآفرینی علم و تعلق آن به همه بشریت و رد هرگونه انحصارگرایی سیاسی نظام سلطه غرب، رازماندگاری انقلاب اسلامی و پیشرفت جامعه اسلامی ایران می‏داند و با تأکید بر علوم انسانی از میان سایر علوم، به عنوان محرک فرهنگ و جامعه به جهت بخشیدن ارتباط آن با فکر و اندیشه انسان، علوم انسانی را روح دانش و کالبد اصلی علوم بشری و دخیل در حوادث جهانی و نقش‎آفرینی در اداره کشور و تربیت مدیران جامعه می‎داند.

همچنین به جهت آنکه این علوم دارای هویت فرهنگی و تاریخی مبتنی بر نیازهای اساسی جامعه و متأثر از جهان‏بینی و ارزش‏های حاکم برجامعه‏ای است که در آن متولد شده‎اند و همیشه در حال نو به نو شدن و تکامل است، نگاه تقلیدی و ترجمه‏ای صرف مهم‏ترین آسیب برای جوامعی می‎داند که به لحاظ فرهنگی، ارزشی، ژئوپولیتکی متمایز از بستر تولید علوم انسانی موجود غرب است. از اینرو نهضت تولید علم در علوم انسانی و جنبش نرم‏افزاری در فرهنگ و آزاداندیشی در بنیان‏های دانش را پایه اصلی استقلال فرهنگی و سیاسی و مهم‏ترین نیاز برای دستیابی به الگوی پیشرفت ایرانی اسلامی برای رسیدن به جامعه‏ای پیشرفته و عدالت محور می‎‏داند.

بدین جهت می‎بایست: ۱- با تکیه بر میراث دینی و علمی برآمده از اسلام و مسلمین، همچون روش‏شناسی اجتهاد، فقه، فلسفه و معرفت قرآن کریم و تفسیر. ۲- فهم عمیق و نقادی دستاوردهای جدیدبشری ۳- بر اساس روش صحیح و ضابطه‎مند علمی ۴-بدون دلباخته شدن و مغلوب شدن؛ علوم انسانی اسلامی را به معنای حقیقی کلمه تولید کرد.

در این نهضت عظیم تاریخی و جریان‏ساز علاوه برخودباوری، همت بلند و نقش‏آفرینی علمی و فکری اندیشمندان و دانشوران حوزوی و دانشگاهی، مسئولان دولتی و نهادها و مراکز علمی و فرهنگی نیز مکلفند و آنها نیز می‏بایست با تشخیص نیازهای جامعه و احصاء اولویت‏های علمی و برنامه‏ریزی صحیح بر اساس توانمندی‏ها و امکانات محدود، از اتلاف و ضایع شدن منابع انسانی و امکانات جلوگیری کنند و با ایجاد فضای آزاد اندیشی و کرسی‏های نظریه‏پردازی و با حمایت معنوی و مادی از نخبگان، نوآوران و تولیدکنندگان و سازماندهی آنان محیط جوشش و درخشش استعداد ایرانی را برای آینده روشن و نوید بخش فراهم آورند. همچنین با ایجاد مرکزی با همکاری کشورهای اسلامی، زمینه چاپ و گسترش تولیدات علمی و نظریه‏پردازی علمی اسلامی اندیشمندان جهان اسلام را فراهم سازند.

حضرت آیت الله بروجردی در گفتگویی ضمن حمایت از دولت روحانی فرمودند: اقتصاد اسلامی شوخی است و اصولا علوم انسانی اسلامی نداریم!

پی‌نوشت‌ها:

[۱]. For at least another hundred years we must pretend to ourselves and to everyone that fair is foul and foul is fair; for foul is useful and fair is not. Avarice and usury and precaution must be our gods for a little longer still. For only they can lead us out of the tunnel of economic necessity into daylight.

.[۲] …this is how we obtain from one another most of the help that we need. We don’t expect our dinner from the benevolence of the butcher, brewer, or baker but from their regard for their own interest; we appeal not to their humanity but to their self-love, and talk to them not of our needs but of their advantages لینک کتاب ثروت ملل در کتابخانه The Public’s Library and Digital Archive (آرشیو کتابخانه عمومی و دیجیتال): https://www.ibiblio.org/ml/libri/s/SmithA_WealthNations_p.pdf

منبع: مجله اینترنتی پارسی گو
درج مطالب مجله اینترنتی پارسی گو با ذکر منبع (www.parsigoo.com) بلامانع است.