مجله اینترنتی پارسی گو: فروش فیلترشکن برای عده ای درآمدهای سرشار به همراه آورده است. در این مطلب به بررسی نحوه کار وی پی ان و فیلترشکن ها و بازار کاذبی که پیرامون آن به وجود آمده پرداخته شده است. با ما همراه باشید.
برخی به دنبال فعالیت اپراتور رسمی فيلترشكن هستند
با توجه به آنكه دستور براي فيلترينگ سايت‌ها و شبكه‌هاي اجتماعي از سوي نهادهاي دولتي و حاكميتي نهايي شده و اجرا مي‌شود، فروش خدماتي كه منجر به دور زدن اين دستورهاست همواره محل سوال بوده است. بسياري از استفاده‌كنندگان از وي‌پي‌ان نيز اين سوال را دارند كه سامانه‌هاي فروش وي‌پي‌ان چگونه كار مي‌كنند؟ چرا محدوديتي براي فعاليت آنها وجود ندارد و چگونه اين سامانه‌ها به شبكه پرداخت بانكي وصل شده و در فضاي رسمي كار خود را ادامه مي‌دهند؟
سيد اديب حافظي‌گل، پژوهشگر و مشاور در حوزه پرداخت مي‌گويد كه اين سايت‌ها با استفاده از خلأهاي قانوني موجود در اين عرصه فعال شده‌اند و با وجود تمام صحبت‌ها و گمانه‌زني‌هايي كه مطرح بوده، توانسته‌اند در طول تمام اين سال‌ها به كار خود ادامه دهند.
او با بيان اينكه هيچ قانوني كه مستقيما فروش فیلترشکن را جرم اعلام كرده و فعالان در اين حوزه را مورد پيگرد قانوني قرار دهد وجود ندارد، توضيح داد: برخلاف اين تصور عمومي كه فروشندگان فيلترشكن بايد جايي در بدنه قدرت داشته باشند و با استفاده از رانت كار خود را ادامه دهند، هيچ نيازي به دريافت رانت وجود ندارد و بسياري از فروشندگان فيلترشكن افراد عادي هستند كه توانسته‌اند از خلأ قانوني موجود در اين حوزه نهايت استفاده را ببرند.
سامانه‌های فروش وی‌پی‌ان چگونه کار می‌کنند؟
به گفته اين كارشناس، جز مواردي كه فروش و عرضه فیلترشکن را مقدمه‌اي براي شكل‌گيري مشكل و دور زدن قوانين دانسته، ماده قانوني مشخصي كه مستقيما عليه فروشندگان فيلترشكن اقدام كند وجود ندارد، از اين‌رو حتي در صورتي كه فعالان اين سايت‌ها دستگير شوند، معمولا پس از مدتي كوتاه آزاد شده و بسياري از آنها كار خود را از سر مي‌گيرند. راه‌اندازي شبكه رسمي فروش فيلترشكن موضوعي بود كه چند روز قبل از سوي فيروزآبادي، دبير شوراي عالي فضاي مجازي مطرح شد، برنامه‌اي كه هر چند در سال‌هاي گذشته نيز صحبت‌هايي از آن وجود داشت، اما هيچ‌گاه به مرحله اجرا نرسيد، اين‌بار اما فيروزآبادي از دادستاني و وزارت ارتباطات خواسته تا مقدمات اجرايي شدن اين برنامه را فراهم كنند. او گفته است: «بحث وي‌پي‌ان قانوني از قديم مطرح بوده و با توجه به اينكه اين اقتصاد بزرگ شده است، اميدواريم با مسووليت‌پذيري دادستاني و وزارت ارتباطات شاهد شكل‌گيري اپراتورهاي وي‌پي‌ان رسمي در كشور باشيم. فيلترشكن‌ها بايد طبق مقررات، با نظم مشخص و براي مواردي كه نياز است از طريق اين اپراتورها به صورت رسمي واگذار شود و مورد استفاده قرار گيرد.»
بازار گسترده و پنهان
فیلترشکن ها ماهيتا به شكلي عمل مي‌كنند كه رديابي آنها و نحوه عملكردشان را دشوار مي‌كند. با توجه به فيلتر بودن برخي آدرس‌هاي اينترنتي در ايران، فيلترشكن‌ها به كاربران اينترنت كمك مي‌كنند كه با دور زدن اي‌پي ايران، از نقطه‌اي در خارج از كشور به سايت مدنظر وارد شوند و از اين طريق فيلترينگ را بي‌اثر كنند. در سال‌هاي گذشته اصلي‌ترين مورد استفاده از فيلترشكن در ميان كاربران ايراني براي حضور در شبكه‌هاي اجتماعي مانند فيس‌بوك و توييتر بود اما از سال گذشته و همزمان با فيلتر شدن شبكه پرطرفدار تلگرام، تقاضا براي دريافت فيلترشكن به شكل قابل توجهي افزايش پيدا كرد. فيلترشكن‌ها در ايران از دو طريق عمده در اختيار كاربران قرار مي‌گيرند؛ نخست فيتلرشكن‌هاي رايگان كه بسياري از آنها منشا خارج از كشور دارند و بدون نياز به پرداخت وجهي فعال مي‌شوند. با توجه به سرعت پايين و محدوديت خدمات برخي از آنها، بسياري از كاربران ترجيح مي‌دهند براي دور زدن فيلترينگ از وي‌پي‌ان‌هاي پولي استفاده كنند.
عمر اين ويپيانها نيز در ايران نسبتا طولاني است. سايت‌ها يا سامانه‌هايي كه تبليغات آنها در همه جاي فضاي مجازي وجود دارد و كاربر معمولا با پرداخت مبلغي محدود اشتراك استفاده از وي‌پي‌ان را براي مدتي مشخص كسب مي‌كند. اين ويپيانها، احتمالا اصلي‌ترين محل صحبت دبير شوراي عالي فضاي مجازي را تشكيل مي‌دهند و اشاره به گسترش يافتن بازار آنها مربوط به همين گروه است.
درآمد ميليوني روزانه
سيد اديب حافظي‌گل، كارشناس حوزه مجازي درباره چگونگي فعاليت اين سايت‌ها توضيح مي‌دهد: در صورت فعال شدن يك سرور ميزبان «هاست» كه بسياري از اين سايت‌ها از طريق زدن كانالي به اين سرور، فعاليت‌هاي خود را آغاز كرده و ادامه مي‌دهند. از اين‌رو در صورت داشتن اندك سررشته‌اي بسياري از افراد مي‌توانند با برقراري يك كانال جديد كار خود را آغاز كنند.
به گفته حافظي‌گل، براي راه‌اندازي درگاه بانكي نيز، نياز به دور زدن قوانين و اقدامات پيچيده وجود ندارد. سايت‌هايي كه رسما شركت خود را ثبت كرده و مجوز فعال كردن درگاه اينترنتي دريافت مي‌كنند، اين درگاه را در اختيار سايت‌هاي فروش فيلترشكن قرار مي‌دهند و از اين طريق روال كار به راحتي شكل مي‌گيرد. وي در پاسخ به اين سوال كه آيا تعداد كاربراني كه از اين سايت‌هاي فروش وي‌پي‌ان استفاده مي‌كنند، مشخص است و ميزان درآمد آنها را چطور مي‌توان محاسبه كرد نيز گفت: با توجه به بالا بودن تعداد سايت‌ها، به‌طور دقيق نمي‌توان تعيين كرد كه تعداد كاربران آنها چند نفر است اما ارزيابي از تراكنش‌هاي بانكي نشان مي‌دهد كه برخي از اين سايت‌ها به‌طور ميانگين روزانه بين ۳۰ تا ۴۵ ميليون تومان درآمد دارند. البته با توجه به هزينه نسبتا بالاي فعال كردن سرور ميزبان حدود دوسوم از اين پول هزينه مي‌شود اما همچنان برخي سايت‌ها از اين طريق روزانه درآمدي ميليوني دارند. به اعتقاد حافظي‌گل، تا سال قبل با توجه به محدود بودن مصاديق مورد نياز به فيلترشكن، تعداد كاربران اين سايت‌ها نيز چندان بالا نبود اما در ماه‌هاي گذشته و پس از فيلتر شدن تلگرام، تقاضا براي استفاده از خدمات آنها افزايش پيدا كرده است.
اپراتور رسمي فیلترشکن
هر چند برنامه‌اي كه از سوي دبير شوراي عالي فضاي مجازي اعلام شده بناست در سطح محدود اجرايي شود و تنها شامل برخي حوزه‌ها شود، اما صرف مطرح شدن نهادي كه رسما به فروش وي‌پي‌ان اقدام كند، بار ديگر بحث‌ها را درباره بازار فروش فيلترشكن در ايران داغ كرده است. فيروزآبادي در توضيح مصاديق حوزه‌هايي كه مي‌توانند از اين وي‌پي‌ان استفاده كنند، گفته: سازمان‌هايي هستند كه به دليل برخي مسائل امنيتي نياز به استفاده از وي‌پي‌ان دارند، اين موارد هم در كارهاي دولتي و بانكي وجود دارد. ضمن اينكه در بعضي حوزه‌ها شاهد تحريم وسيع سايت‌هاي امريكايي هستيم. اين كشور دسترسي ما به بسياري از اپليكيشن‌ها را تحريم كرده و كسب و كارهايي براي دسترسي به اين اپليكيشن‌هاي تحريم شده، نياز به استفاده از وي‌پي‌ان دارند.
در كنار تشريح مصاديق، نكته مهم ديگري كه در صحبت‌هاي دبير شوراي عالي فضاي مجازي به چشم مي‌خورد، اشاره او به گسترده شدن بازار فیلترشکن ها است، موضوعي كه در ماه‌هاي گذشته بسياري از كارشناسان و فعالان فضاي مجازي به آن اذعان داشته‌اند. منتقدان فيتلر شدن شبكه اجتماعي تلگرام معتقدند با توجه به گستردگي تعداد ايرانياني كه در اين شبكه فعال هستند، صرف فيلتر شدن آن نه تنها نتوانسته به كاهش حضور در اين شبكه اجتماعي منجر شود كه راه ورود فيلترشكن به بسياري از تلفن‌هاي همراه را نيز باز كرده است. با وجود آنكه در ماه‌هاي گذشته اپليكيشن‌هاي متفاوتي كه بدون نياز به فيلترشكن، وارد تلگرام مي‌شدند نيز توانستند جاي پاي خود را محكم كنند، آپ‌هايي كه بسياري از كارشناسان امنيت آنها را تاييد نمي‌كنند اما در عمل تعداد قابل توجهي از كاربران تلگرام به سمت استفاده از فيلترشكن حركت كردند كه صرف همين موضوع منجر به گسترش بازار فروش فيلترشكن شده است. هرچند حتي در صورت، فعال شدن اپراتور رسمي فروش فيلترشكن نيز خدمات اين نهاد احتمالا تنها به برخي سازمان‌ها و شركت‌هاي مشخص محدود خواهد شد، اما بررسي وضعيت بازار فروش فيلترشكن نشان مي‌دهد كه تعداد زيادي از سايت‌هاي فروش وي‌پي‌ان، با استفاده از خلأهاي موجود درآمد مطلوبي از فعاليت در اين بخش به جيب مي‌زنند و با رشد قابل توجه استفاده از اينترنت و فيلتر شدن برخي سايت‌ها و شبكه‌هاي اجتماعي پرطرفدار، ميزان اقبال به استفاده از خدمات آنها نيز افزايش يافته است.
منبع: مجله اینترنتی پارسی گو
درج مطالب مجله اینترنتی پارسی گو با ذکر منبع (www.parsigoo.com) بلامانع است.